Osobowość prawna gminy

Gmina ma przyznaną konstytucyjnie osobowość prawną.[1] Gmina – podobnie jak każda inna osoba prawna – może być przedmiotem praw i obowiązków oraz podejmować czynności o charakterze cywilnoprawnym. Posiada zatem zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych.[2] Przyznanie samorządowi terytorialnemu osobowości prawnej uzasadnione jest w szczególności odrębnością majątkową gminy (mienie gminne), samodzielnością finansową (własny budżet i niezależna gospodarka finansowa) oraz potrzebą występowania w obrocie prawnym we własnym imieniu, a także na własną odpowiedzialność.
Samodzielność gminy podlega ochronie sądowej[3], która określa, że samodzielność jednostek samorządu terytorialnego podlega ochronie sądowej.

---

[1] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997r., Dz. U. Nr 78, poz. 483, art.165 ust.1.

[2] Wszelkie kwestie związane z realizacją tej zasady oceniane są zgodnie z normami Kodeksu cywilnego, a w szczególności z art.33.

[3] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997r., op. cit., art. 165 ust. 2.

Środki finansowe na realizację zadań gminy

Samodzielne prowadzenie gospodarki finansowej przez gminę jest najważniejszym oprócz wyposażenia jej w majątek przejawem zasady samodzielności gminy[1]. Bez wyposażenia gminy w majątek własny oraz bez przyznania jej możliwości samodzielnego prowadzenia gospodarki finansowej zasada samodzielności gminy byłaby w znacznej mierze pojęciem abstrakcyjnym.[2]

Konstytucja[3] zapewnia wszystkim jednostkom samorządu terytorialnego (w tym także gminom) udział w dochodach publicznych odpowiednio do przypadających im zadań. Dochodami gminy jest jej dochód własny oraz subwencje ogólne i dotacje celowe z budżetu państwa. Obligatoryjnymi dochodami gminy są udziały podatkach stanowiących dochód budżetu państwa w wysokości:

-          27,6% wpływów z podatku dochodowego od osób fizycznych, zamieszkałych na terenie gminy,

-          5% z wpływów podatku dochodowego od osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej, posiadających siedzibę na terenie gminy.[4]

Przyznawanie gminie dotacji z budżetu państwa można również uznać za fakultatywne, a należy do nich:

-            udzielane na realizację zadań zleconych z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami;

-            udzielanie na finansowanie lub dofinansowanie określonych w odrębnych przepisach zadań własnych gminy z zakresu pomocy społecznej, wypłat dodatków mieszkaniowych i innych zadań.

---

[1] Istotne unormowania dotyczące tej problematyki zawierają dwie ustawy: z dnia 26 listopada 1998 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999 i 2000 (Dz. U. Nr 150, poz. 983 z późniejszymi zmianami) oraz ustawa o finansach publicznych (Dz. U. Nr 155, poz. 1014).

[2] K. Byjoch, J. Sulimierski, J. P. Tarno, Samorząd terytorialny, op. cit., s.45.

[3] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997r., op. cit., art. 167.

[4] K. Byjoch, Samorząd terytorialny po reformie ustrojowej państwa, Wydawnictwa Prawnicze PWN, Warszawa 2000, s.44-45.