Kontrola wykonania budżetu

Wykonywanie budżetu gminy jest obowiązkiem zarządu, na nim spoczywa odpowiedzialność za prawidłową gospodarkę finansową gminy.[1] Pozycję zarządu w zakresie wykonywania budżetu rozwija ustawa o samorządzie terytorialnym. Zgodnie z art. 60 ustawy o samorządzie terytorialnym, za prawidłowe wykonanie budżetu gminy odpowiada zarząd gminy. Intensywność, charakter środków zapewniających skuteczność i wzajemne relacje organizacyjne między kontrolowanym i kontrolującym wyznaczają niejako merytoryczne granice nadzoru i szeroko pojętej kontroli.

Według artykułu 135 ustawy o finansach publicznych, zarząd jednostki samorządu gminnego przedstawia organowi stanowiącemu (Rada Gminy) i regionalnej izbie obrachunkowej informacje o przebiegu wykonania budżetu gminnego za pierwsze półrocze, w terminie do dnia 31 sierpnia. Zakres i formę tej informacji określa organ stanowiący jednostki samorządu. Centralnym punktem dokonywanej kontroli wykonania budżetu gminnego jest jednak merytoryczne rozpatrzenie sprawozdanie z rocznego wykonania budżetu i podjecie – w następstwie tego rozpatrzenia – uchwały w przedmiocie udzielenia (lub nieudzielenia) absolutorium zarządowi. Udzielenie absolutorium jest wyrazem tego, że organ stanowiący (np. rada gminy) akceptuje roczną działalność budżetową zarządu jako głównego wykonawcy budżetu.

W związku z tym zarząd gminy przedstawia radzie gminy sprawozdanie roczne z wykonania budżetu, zawierające zestawienie dochodów i wydatków wynikające z zamknięć rachunków budżetów w terminie do dnia 31 marca następnego roku, w szczegółowości nie mniejszej niż w uchwale budżetowej i przesyła regionalnej izbie obrachunkowej.[2] Organ stanowiący rozpatruje sprawozdanie z wykonania budżetu w terminie do dnia 30 kwietnia roku następnego po roku sprawozdawczym i podejmuje uchwale w sprawie udzielenia absolutorium organowi wykonawczemu.

---

[1] Art. 30 ust. 2 pkt. 4 i art. 60 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym.

[2] Art. 136 ustawy o finansach publicznych.

Projekt uchwały budżetowej

Do czasu uchwalenia uchwały budżetowej, jednak nie później niż do dnia 31 marca roku budżetowego, podstawą gospodarki finansowej jest projekt uchwały budżetowej przedstawiony organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego[1]. W przypadku niepodjęcia uchwały budżetowej w powyższym terminie (31 marca) regionalna izba obrachunkowa (organ nadzoru nad samorządami) w terminie do dnia 30 kwietnia roku budżetowego ustala budżet jednostki samorządu terytorialnego w zakresie obowiązkowych zadań własnych oraz zadań zleconych.

Przy opracowywaniu projektu zarząd powinien brać pod uwagę obowiązujące regulacje prawne, potrzeby wyrażane przez mieszkańców, stosowane w danym okresie ceny i inne dane finansowe planowane stawki podatkowe, inne istotne okoliczności. Projekt powinien być dokumentem przejrzystym, szczegółowym uwzględniającym podział dochodów i wydatków budżetowych na działy, rozdziały i paragrafy. Uchwalenie budżetu samorządowego należy do wyłącznej właściwości rady gminy. Uchwały budżetowe zapadają zwykłą większością organu stanowiącego, w głosowaniu jawnym. Uchwała budżetowa powinna być niezwłocznie ogłoszona przez wójta. Budżety gmin – tworzy się na podstawie istniejącego prawa budżetowego; zostało ono radykalnie zmienione w 1991 roku[2].

---

[1] Art. 132 ustawy o samorządzie terytorialnym.

[2] Ustawa z 5 stycznia 1991 roku – prawo budżetowe z późniejszymi zmianami; Dz. U. 1991 r.