Obowiązki radnych określone w
przepisach ustaw o samorządzie terytorialnym[1]
oraz innych ustawach nie mogą być w drodze pozaustawowej ani poszerzane, ani
zawężane. Rady mogą je jedynie konkretyzować w statucie gminy oraz w
uchwalanych regulaminach.
W myśl art. 23 ust. 1 i art. 24
ustawy o samorządzie gminnym do obowiązków radnego należy:
1) reprezentowanie wyborców i kierowanie się dobrem wspólnoty
samorządowej gminy
2) utrzymywanie
stałej więzi z mieszkańcami oraz ich organizacjami. Radny powinien z ustaloną częstotliwością odbywać
spotkania z wyborcami oraz regularnie przyjmować w swoim okręgu wyborczym
osoby, które zechcą zwrócić się do radnego z określonymi sprawami. Termin i
miejsce owych przyjęć powinny być z wyprzedzeniem podane do wiadomości
publicznej. Celem wymienionych spotkań i przyjęć jest informowanie wyborców
o problemach gminy, o własnej działalności związanej z wykonywaniem
mandatu, zasięganie opinii mieszkańców w sprawach, które mają być rozstrzygnięte
przez radę, przyjmowanie postulatów, wniosków i skarg wyborców.
3) przyjmowanie
zgłaszanych przez mieszkańców gminy postulatów i przedstawianie ich
organom gminy do rozpatrzenia,
4) branie udziału w
pracach rady gminy i jej komisji oraz innych instytucji samorządowych, do
których został wybrany lub desygnowany.
Analogiczne obowiązki spoczywają
na radnych powiatowych i wojewódzkich.
Obowiązki radnych określone są także w treści roty
ślubowania. W tym wypadku jednak, o czym była już mowa w poprzednim rozdziale, ślubowanie
radnych gminnych odbiega treścią od ślubowania radnych szczebla gminnego i
wojewódzkiego. Zgodnie z art. 23a ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym
zawierającym rotę ślubowania radny zobowiązuje się:
1)
pracować dla
dobra i pomyślności gminy,
2)
działać
zgodnie z prawem, z interesami gminy i jej mieszkańców,
3)
godnie i
rzetelnie reprezentować swoich wyborców, troszczyć się o ich sprawy,
4)
nie szczędzić
sił dla wykonania zadań gminy.
Obowiązki radnych
powiatu i województwa określone w rocie ślubowania mają odmiennie rozłożone
akcenty, co wynika przede wszystkim z pozycji powiatu i województwa w ustroju
administracyjnym kraju. Na pierwszym miejscu ustawodawca stawia ich obowiązki
wobec Państwa. Są to:
1) rzetelne
i sumienne wykonywanie obowiązków wobec Narodu Polskiego,
2) stanie
na straży suwerenności i interesów Państwa Polskiego,
3) czynienie
wszystkiego dla pomyślności Ojczyzny.
W dalszej kolejności
dopiero na radnych spoczywa obowiązek:
1) czynienia
wszystkiego dla pomyślności wspólnoty samorządowej powiatu (województwa) i
dobra obywateli,
2) przestrzeganie
Konstytucji i innych praw Rzeczypospolitej Polskiej.
Obowiązki radnych,
zwłaszcza wynikające z roty ślubowania, określone są bardzo ogólnie, przy
użyciu pojęć nieostrych. Ta elastyczność sformułowań wydaje się zamierzona
przez ustawodawcę. Pozwala pomieścić w zakresie obowiązków radnego różnorodne
formy aktywności, które mają swoje źródło w zadaniach i kompetencjach
organów gminy, powiatu i województwa oraz w artykułowanych wobec radnego
oczekiwaniach wyborców. Takie ujęcie obowiązków umożliwia również
wyartykułowanie etycznych przesłanek, które powinny determinować publiczną
działalność radnego.
W dalszej części
rozdziału, w związku z tym, że obowiązki radnych wszystkich szczebli w zasadzie
są tak samo unormowane, odnosić się będę do radnych szczebla gminnego, z
zastrzeżeniem, że mam na uwadze również radnych powiatu i województwa.
Zastanawiając się nad
obowiązkami radnych należałoby przede wszystkim odpowiedzieć na pytanie, co
kryje się pod stwierdzeniem, że radni zobowiązani są pracować dla dobra i
pomyślności gminy, działać zgodnie z prawem, z interesami gminy i jej
mieszkańców.
Na status prawny radnego
ma decydujący wpływ jego pozycja w strukturach samorządu, rola jaką odgrywa w
powołanych do życia komisjach oraz możliwość udziału w życiu gospodarczym w
sposób nie kolidujący z piastowanym mandatem.
[1]
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity
Dz. U. Nr 13 poz. 74 z 1996 r.); Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie
powiatowym. (Dz. U. Nr 91, poz. 578 z dnia 18 lipca 1998 r.); Ustawa z dnia 5
czerwca 1998 r. o samorządzie województwa. (Dz. U. Nr 91, poz. 576 z dnia 18
lipca 1998 r.)
