Członkostwa w zarządzie powiatu nie można łączyć z członkostwem w innym organie samorządu terytorialnego, mandatem posła lub senatora ani pracą w administracji rządowej.
Zarząd może zostać odwołany w przypadku nieudzielenia mu absolutorium oraz z innej przyczyny.
Nieudzielenie absolutorium musi zostać przegłosowane bezwzględną większością głosów po otrzymaniu sprawozdania z Regionalnej Izby Obrachunkowej i na wniosek komisji rewizyjnej. Brak absolutorium jest równoznaczny z wnioskiem o odwołanie zarządu. Wniosek taki może być głosowany najwcześniej po 14 dniach. Wcześniej RIO ocenia czy słusznie nie udzielono absolutorium i przedstawia swoją opinię radzie. Rada powinna pozwolić wypowiedzieć się staroście. Aby odwołać zarząd potrzeba większości 3/5 składu rady.
Aby odwołać zarząd z innej przyczyny potrzeba najpierw wniosku ¼ radnych. Musi on zawierać uzasadnienie i być zaopiniowany przez komisję rewizyjną. Do przegłosowania wniosku znów potrzeba większości 3/5.
Głosowania nad odwołaniem zarządu, jak wszystkie głosowania o charakterze personalnym, odbywają się w trybie tajnym. Wniosek o odwołanie zarządu może być składany nie częściej niż raz na 6 miesięcy. Po odwołaniu zarządu, nowy musi zostać wybrany w ciągu 3 miesięcy.
Starosta może też sam złożyć urząd. W takim wypadku rada przyjmuje rezygnację na najbliższym posiedzeniu. Jeżeli się ono nie odbędzie to rezygnacja zostaje uznana za przyjętą automatycznie z końcem miesiąca, w którym posiedzenie powinno się odbyć.
Zarząd województwa wybierany jest przez sejmik wojewódzki i liczy 5 osób – marszałka, 1 lub 2 wicemarszałków i pozostałych członków. Zarząd województwa podobnie jak zarząd powiatu ma charakter autorski. Tryb powołania i odwołania zarządu województwa jest analogiczny do trybu powołania i odwołania zarządu powiatu.
Do zadań zarządu województwa należy:
- kwestie finansów i mienia
- przygotowanie projektów uchwał
- wykonywanie uchwał
- przygotowanie dokumentów strategicznych dla województwa (np. Strategia Rozwoju Województwa)
- stanowienie regulaminu urzędu marszałkowskiego
- koordynowanie pracy jednostek organizacyjnych działających w województwie
Marszałek województwa nie jest organem województwa chociaż według niektórych jego kompetencje mogłyby wskazywać na taki charakter. Marszałek reprezentuje województwo na zewnątrz, w sytuacjach zagrożenia może przejmować zadania zarządu i kieruje urzędem marszałkowskim.
Wójt, burmistrz i prezydent miasta zajęli miejsce kolegialnych zarządów gmin w 2002 roku. Głównym pomysłodawcą tej reformy był Sojusz Lewicy Demokratycznej.
Rozróżnienie w jakich gminach mamy do czynienia z jakim organem znajduje się w zagadnieniu 8.
Wójtem, burmistrzem lub prezydentem miasta może zostać osoba, która posiada czynne prawo wyborcze, najpóźniej w dniu wyborów ukończyła 25 lat i jest obywatelem polskim. Nie ma wymogu dotyczącego zamieszkania na terenie danej gminy.
Kandydatów zgłaszać mogą komitety wyborcze, które zarejestrowały listy kandydatów na radnych w co najmniej połowie okręgów wyborczych w gminie. Co więcej, w okręgach tych liczba kandydatów zarejestrowanych przez dany komitet nie może być mniejsza od liczby radnych wybieranych z okręgu. Gdy dochodzi do wyborów przedterminowych, aby zarejestrować kandydata należy zebrać odpowiednią ilość podpisów:
|
liczba mieszkańców |
liczba podpisów |
|
do 5 000 |
150 |
|
5 001 – 10 000 |
300 |
|
10 001 – 20 000 |
600 |
|
20 001 – 50 000 |
1 500 |
|
50 001 – 100 000 |
2 000 |
|
ponad 100 000 |
3 000 |
Jeżeli nie zgłosi się żaden kandydat lub zgłosi się tylko jeden to komisja wyborcza przedłuża termin składania zgłoszeń o 5 dni. Gdy mimo to nikt się nie zgłosi i nie ma kandydatów, wyboru organu wykonawczego dokonuje rada gminy. Gdy jest tylko jeden kandydat wybory nabierają charakteru plebiscytu – kandydat musi otrzymać połowę głosów na „tak” w wyborach powszechnych. Jeżeli mu się to nie uda, wyboru również dokonuje rada gminy. Gdy rada dokonuje takiego wyboru, kandydatów wskazuje co najmniej 1/3 składu rady. Kandydatury przedstawiane są pisemnie i każdy radny może poprzeć tylko jednego kandydata. Może więc być maksymalnie 3 kandydatów. Aby zwyciężyć kandydat musi otrzymać bezwzględną większość głosów rady. Głosowanie przeprowadzane jest w trybie tajnym. Jeżeli rada nie wypełni tego zadania w ciągu 2 miesięcy to Prezes Rady Ministrów powołuje p.o. wójta, burmistrza lub prezydenta miasta na wniosek ministra d/s administracji publicznej.
Gdy nie ma problemów z ilością kandydatów, wójt, burmistrz lub prezydent miasta wybierani są większością bezwzględną w wyborach powszechnych. Może więc zaistnieć konieczność przeprowadzenia II tury. Jeżeli przed II turą wycofa się kandydat, który w I zajął 2. miejsce to za niego startuje kandydat z pozycji 3. Jeżeli nie ma różnicy w liczbie głosów, to decydująca jest liczba okręgów, w których kandydat zwyciężył. Jeżeli i liczba tych okręgów byłaby równa, dochodzi do losowania.
Kadencja wójta, burmistrza i prezydenta miasta rozpoczyna się w dniu wyboru. Elekt rozpoczyna pełnienie obowiązków po złożeniu ślubowania przed radą gminy. Powinno ono nastąpić do 7 dnia po wyborach. Pełnienie obowiązków kończy się w momencie złożenia ślubowania przez następcę. Mandat wójta, burmistrza czy prezydenta miasta może też wygasnąć w wypadku:
- odmowy złożenia ślubowania
- formalnego, pisemnego zrzeczenia się mandatu
- śmierci
- naruszenia Konstytucji (wtedy odwołuje Prezes Rady Ministrów)
Wójt, burmistrz lub prezydent miasta może powołać zastępców. W gminach do 20 000 mieszkańców – jednego, do 100 000 – 2, do 200 000 – 3, powyżej 200 000 – 4. Do ich powołania dochodzi w drodze zarządzenia. Gdy zastępca nie zostanie wyznaczony, jego obowiązki przejmuje sekretarz.
Może dojść do sytuacji gdy pojawi się przemijająca przeszkoda w wykonywaniu obowiązków przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Wtedy jego kompetencje przejmuje jego zastępca lub pierwszy zastępca. Jeżeli nikt taki nie został wyznaczony lub zastępca również nie może pełnić obowiązków, obowiązki te przejmuje osoba wyznaczona przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek wojewody. Oficjalną informację o takiej sytuacji wojewoda otrzymuje od przewodniczącego rady. Przykładami przemijających przeszkód w wykonywaniu funkcji mogą być: tymczasowy areszt, odbywanie kary pozbawienia wolności wymierzonej za przestępstwo nieumyślne, odbywanie kary aresztu, choroba trwająca ponad 30 dni.
Kompetencje wójta, burmistrza i prezydenta miasta:
l przygotowanie projektów uchwał dla rady gminy
l wykonywanie uchwał rady
l gospodarowanie mieniem komunalnym
l przygotowanie i przedstawienie radzie projektu budżetu
l wykonanie budżetu
l decyzje personalne o obsadzie organów pomocniczych
l ustalanie regulaminu urzędu gminy
l stanowienie prawa miejscowego w sytuacjach zagrożenia
np. ewakuacja ludności
takie dokumenty w ciągu dwóch dni muszą trafić do wojewody
wymagają akceptacji rady gminy na najbliższym posiedzeniu
l wydawanie decyzji administracyjnych
kompetencje te najczęściej są subdelegowane na dyrektorów wydziałów urzędu gminy
l zwierzchnictwo nad pracownikami urzędu gminy
l personalne zwierzchnictwo nad biurem rady gminy
Zarobki wójta, burmistrza i prezydenta miasta mogą sięgać maksymalnie siedmiokrotności ustawowej kwoty bazowej powiększonej o dodatki za wysługę lat, trzynastki, nagrody, dodatki na dzień dziecka, premie za ładny garnitur itd. W sumie do około 14 000 zł na miesiąc.
