Subwencje (dotacje ) ogólne odnoszą się do finansowania ogółu zadań komunalnych danej jednostki samorządu terytorialnego. Występują subwencje (dotacje), które jednostka samorządu uzyskuje automatycznie i takie, które są przydzielane na wniosek.
W świetle regulacji prawnych stosowanych w Polsce subwencje ogólne występują oprócz i niezależnie od dotacji celowych. Główną różnicę między tymi dwiema postaciami dochodów samorząd stanowi to, że subwencje przeznaczone są na finansowanie zadań własnych, natomiast dotacje służą finansowaniu zarówno zadań własnych, jak i zadań zleconych.
Każda gmina otrzymuje z budżetu państwa subwencję ogólną składającą się z trzech części:
1)
podstawowej,
2)
oświatowej,
3)
rekompensacyjnej1
O przeznaczeniu środków otrzymanych w formie subwencji ogólnej decyduje rada gminy. Ogólny charakter subwencji w pełni odnosi się jednak do części podstawowej subwencji. Nie może tak być, aby część oświatowa subwencji skierowana była na inne cele, niż na cele oświatowe. Część rekompensująca subwencji jest związana z częściową likwidacją podatku od środków transportowych, co implikuje wykorzystywanie wpływów z tego źródła na cele związane z inwestycjami w postaci dróg.
Subwencją ogólną, której wysokość zależy od przeliczeniowej liczby mieszkańców, otrzymują wszystkie gminy (zarówno silne, jak i słabe ekonomicznie) proporcjonalnie do przeliczeniowej liczby mieszkańców w poszczególnych gminach.
Część
rekompensująca subwencji ogólnej dla gminy może składać się z:
1) kwoty rekompensującej dochody
utracone w związku z częściową likwidacją podatku od środków transportowych;
2) kwoty rekompensującej dochody
utracone bezpośrednio z tytułu:
a) ustawowych ulg i zwolnień;
b) obniżenia opłaty eksploatacyjnej.
Kwotę przeznaczoną na część oświatową subwencji ogólnej dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego ustala się w łącznej kwocie nie mniejszej niż 12,8% planowanych dochodów budżetu państwa (od tej kwoty odlicza się 1% na rezerwę). Im więcej uczniów przeliczeniowych, tym większe wydają się zadania, koszty, a więc tym większa okazuje się subwencja oświatowa.
Według art. 166 ust. 2 Konstytucji z 2 IV 1997 r., jeżeli wynika to z uzasadnionych potrzeb, ustawa może zlecić jednostkom samorządu terytorialnego wykonanie zadań publicznych innych niż zadania własne.
Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy z 8 III 1990 r. o samorządzie gminnym, ustawy mogą nakładać na gminę obowiązek wykonania zadań zleconych z zakresu administracji rządowej.
Zadania zlecone gminie przez organy rządowe wykonuje ona obok zadań własnych. Zadania zlecone są nadawane gminie tylko i wyłącznie przez ustawy. Istotną cechą tych zadań jest to, iż mają one charakter ogólnopaństwowy, nie mogą być w sposób zdecentralizowany przekazane do zakresu samodzielnego działania określonej rady gminy. Zadania te gmina podejmuje na zasadzie decentralizacji – realizuje je więc nie w imieniu własnym, lecz w imieniu administracji rządowej.
Zadania zlecone gminy są określone w art. 8 ustawy o samorządzie terytorialnym (Dz. U. z 1990 r. Nr 16 poz. 95). Ustawodawca wyodrębnił tutaj w szczególności dwa rodzaje zadań zleconych gminy:
a) zadania nakładane na gminy w drodze
ustawy;
b) zadania nakładane na gminy w drodze
porozumienia pomiędzy gminą a organem administracji rządowej.
Pierwsze z tych zadań mają charakter obligatoryjny i dotyczą wszystkich gmin na terenie kraju. Intencją ustawodawcy było, aby organy gmin nie były bardziej uzależnione od administracji rządowej niż od mieszkańców. Dlatego też przekazanie gminie zadań zleconych następuje na podstawie ustawy, a nie na podstawie przepisów niższego rzędu.
Uogólniając, do tego rodzaju zadań ustawa zalicza takie zadania z zakresu administracji rządowej, których realizacja przez gminę jest podyktowana znacznymi oszczędnościami finansowymi, wygodą obywateli, bądź lepszym rozeznaniem organów gminy w rozwiązywanych problemach oraz zadania z zakresu organizacji przygotowań i przeprowadzenia wyborów powszechnych i referendów.
Drugi rodzaj zadań zleconych to zadania nakładane na gminy w drodze porozumienia pomiędzy gminą a organem administracji rządowej, np. wojewodę. W porozumieniu tym powinien być określony przedmiot i zakres realizowanych zadań, prawa i obowiązki podmiotów realizujących te zadania oraz wszystkie inne istotne elementy związane z przekazanym zadaniem. Zadania te gmina wykonuje dobrowolnie, niezależnie od ustawowo założonego obowiązku.
Gmina wykonując zadania zlecone działa pod kontrolą właściwych organów administracji rządowej i zgodnie z ich wytycznymi oraz otrzymuje z budżetu państwa dotacje celowe na realizację zadań. Które przekazywane są przez wojewodów.
Czyli
na obydwa rodzaje działań zleconych, konieczne jest przekazanie gminie środków
finansowych w wysokości koniecznej do wykonania tych zadań. Szczegółowe terminy
i zasady przekazywania tych środków finansowych określają ustawy, nakładające
na gminy obowiązek wykonywania zadań zleconych lub zawarte porozumienia. W
przypadku niedotrzymania tych terminów, gminie przysługują odsetki w wysokości
ustalonej dla zaległości podatkowych.
Zgodnie z załącznikiem nr 11 do sprawozdania z wykonania budżetu za 2002 rok w „zestawieniu wykonania dochodów według działów i rozdziałów za 2002 rok” w Gminie Sitkówkce-Nowinach środki finansowe z subwencji i dotacji celowych – zadaniowych wynoszą odpowiednio:
1) Subwencja
oświatowa 2.891.906
2) Subwencja
drogowa dla gmin 153.825
3) Subwencje
ogólne
808
--------------
RAZEM: 3.046.539
1) Dotacje
celowe otrzymane na zadania bieżące (powierzone) 13.720
2) Dotacje
otrzymane z funduszy celowych na realizację
zadań bieżących
5.456
3) Dotacje
celowe na realizację inwestycji własnych 31.500
4) Dotacje
celowe na realizację zadań bieżących z zakresu
administracji rządowej 912.907
5)
Dotacje na dofinansowanie zadań bieżących 86.809
--------------------
Razem: 1.050.392
Uzyskane dochody w wyżej wymienionych działach są identyczne w stosunku do planowanych, a ich wskaźnik wykonania wynosi 100%.
[1] J. Gliniecka Zasady polskiego prawa dochodów samorządu terytorialnego, Stan prawny na dzień 31 marca 2001 roku, Bydgoszcz : Oficyna Wydawnicza Branta, s. 117.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz