Internet - podstawowe narzędzie kształtowania społeczeństwa informacyjnego

Od zarania dziejów motorem rozwoju społeczeństw był sposób w jaki ludzie się komunikowali. „W poprzednich fazach rozwoju społeczeństw środki i formy komunikowania się były istotnym elementem ich rozwoju, choć stosunkowo mało skomplikowanym.”[1]

Przełomem było wynalezienie w latach 1447-1445 czcionki ruchomej przez Gutenberga. Należało długo czekać aby zwiększyć szybkość przekazu informacji, bowiem dopiero w latach 1830-1840 wynaleziono telegraf elektryczny. Za datę narodzin nowoczesnej telekomunikacji możemy uważać 24 maja 1844 roku, kiedy to za pośrednictwem eksperymentalnej linii telegraficznej między Waszyngtonem a Baltimore przesłano pierwszą wiadomość.

Od tego momentu proces unowocześniania technologii informacyjno- komunikacyjnych nabrał oszałamiającego tempa. W 1876 roku możliwe było już bezpośrednie komunikowanie się głosowe, mowa jest o telefonie, wynalazku Grahama Bella, który zrewolucjonizował życie ludzkości.

Równie ważnym medium, wykorzystywanym przez nowoczesne systemy telekomunikacyjne jest wynalazek z XIX wieku, bezprzewodowy telegraf Marconiego, dzięki któremu światło dzienne mogło ujrzeć radio. Stało się ono, poza telefonem, podstawowym masowym nośnikiem informacji. Z kolei przełomowym wynalazkiem XX wieku było powstanie metod przekazywania ruchomego obrazu, zwane telewizją.

Wraz z upływem lat zaczęły pojawiać się jej liczne odmiany - telewizja czarno-biała i kolorowa, telewizja kablowa i satelitarna, zmieniała się też jakość obrazu - nieistniejący już system PAL- SECAM wyparty został przez system HDTV o wysokiej cyfrowej jakości. Nowym wynalazkiem będącym dopiero w fazie wdrażania jest telewizja internetowa, z wygodnym mechanizmem doboru tylko tych programów, które rzeczywiście nas interesują.

Ale dopiero Internet, będący jeszcze niespełna kilkanaście lat temu siecią połączonych komputerów, a dzisiaj siecią odrębnych urządzeń elektronicznych, sprawił że obieg informacji nabrał zupełnie nowego charakteru. To właśnie dzięki niemu realizowana jest większość transakcji biznesowych - banki, zakupy przez Internet, edukacja na odległość. Stanowi on dzisiaj fundament społeczeństwa informacyjnego, którego sama nazwa wskazuje jak ważny jest przepływ informacji.

„Eksperci Internet Engeenering Task Force charakteryzują Internet jako sieć komputerową z rozproszonymi zasobami użytkowaną przez społeczność (wspólnotę) ludzi używających sieci i ją rozwijających”.[2] Trudno sobie już dzisiaj wyobrazić życie bez Internetu. A przecież jeszcze do niedawna, czyli do lat dziewięćdziesiątych XX wieku był mało znanym medium. Progres jaki dokonał się w tej dziedzinie jest ogromny, mając na uwadze okres w jakim ta rewolucja się odbyła.

Najpopularniejsza dzisiaj usługa WWW w latach 90’tych była dopiero w fazie testów, które przeprowadzali naukowcy z CERN’u (więcej na stronie 26). W przeciągu paru lat Internet stal się podstawowym narzędziem w ręku biznesmena, naukowca, czy też każdego z nas. Pozostało już niewiele dziedzin życia, które nie byłyby zinformatyzowane. Dzięki niemu zarabiamy, mamy również dostęp do rozrywki oraz dzielimy się pomysłami, ideami oraz opisujemy swoje codzienne życie (np. blogi internetowe).

„Wraz z rozwojem Internetu obserwujemy nowe zjawiska, które wpływaj ą znacznie na nasze życie. Dotychczasowe sposoby pracy, wymiany informacji, rozrywki, handlu ulegają diametralnym zmianom. Pojawiają się nowe możliwości rozwoju i wykorzystania potencjału człowieka.”[3] To co najbardziej przyczynia się do ogromnej popularności Internetu jest jego interaktywność - możliwość dwukierunkowej komunikacji między odbiorcą a nadawcą informacji. „Internet stanowiący codzienność dla tak znaczącej części ludzkości jest wyjątkowym medium ze względu na bark barier międzynarodowych oraz właściwie brak cenzury, którą ogranicza chociażby ilość przepływających infostradą informacji. Tu każdy niezależnie od wieku, płci, wyznania czy koloru skóry może w pełni artykułować swoje poglądy czy demonstrować swoje zachowania”.[4]

Korzystając z tego najnowszego medium możemy napisać list, zamówić książkę w księgarni internetowej, zarezerwować bilet na samolot czy w niedalekiej przyszłości nie ruszając się domu załatwić dowolną sprawę w urzędzie. Możliwości takiej nie daje żadne medium. Najważniejszą jego zaletą jest jednak możliwość integracji z innymi mediami.

„Technologicznym fundamentem społeczeństwa    informacyjnego jest proces powiązania telekomunikacji i informatyki z radiem i telewizją, powstawanie sieci multimedialnych opartych w znacznym stopniu na instalacjach światłowodowych o ogromnej przepustowości (autostrad informacyjnych lub infostrad) oraz przenikanie wynikających z tego technik informacyjno-komunikacyjnych do wszystkich dziedzin życia”.[5]

Świadczy o tym tworząca się telefonia internetowa czy też telewizja interaktywna, polegająca na zamawianiu tylko tych programów, które rzeczywiście nas interesuj ą. Mowa już jest nie o rewolucji technologicznej, ale kulturowej.

---

[1] Kamiński W. A., „Globalne społeczeństwo informacyjne: nadzieje, szanse, zagrożenia”, Wykład inauguracyjny, Zamość 2000 r., s. 8

[2] Ibidem, s. 11

[3] Frontczak T., „Projekt systemu zarządzania serwisem WWW Instytutu Inżynierii Zarządzania Politechniki Poznańskiej”, praca inżynierska, Instytut Inżynierii Zarządzania Politechniki Poznańskiej 2001, s. 8

[4] Kamiński W. A., „Globalne społeczeństwo informacyjne...”, op. cit., s. 12

[5] Januszko W., „Czy podążanie współczesnych społeczeństw w stronę struktur sieciowych stwarza szanse czy zagrożenia”, praca zbiorowa pod. red. Barbary Sosińskiej-Kalaty i Marii Przestek- Samokowej przy współpracy Andrzeja Skrzypczaka, Warszawa 2005, s. 111

Aplikacje obecnie używane w Cyfrowym Urzędzie

Pracownicy każdego z urzędów, które uczestniczą w pilotażowym programie Cyfrowego Urzędu, mają do dyspozycji system o nazwie Panel Administracyjny. Jest to konsola administracyjna dostępna z poziomu strony WWW, dzięki której możliwa jest obsługa każdej sprawy złożonej przez petenta za pomocą Cyfrowego Urzędu we Wrotach Małopolskich. [1]

Rys. 9 Konsola administracyjna systemu RPU

Źródło: opracowanie własne.

Dostęp do Panelu Administracyjnego możliwy jest poprzez wpisanie w przeglądarkę internetową adresu http://www.wrotamalopolski.pl/rpu. Po zalogowaniu oraz podaniu hasła właściwego dla danego użytkownika, urzędnik uzyskuje dostęp do Panelu Administracyjnego. Wystarczy zatem komputer z dostępem do Internetu, aby urzędnik w danej jednostce mógł obsługiwać i realizować napływające sprawy.

Zasadnicze zalety systemu RPU to:

• odbieranie elektronicznych dokumentów wniosków,
• przeglądanie dokumentów (wniosków, załączników),
• przypisywanie spraw do realizacji przez właściwych urzędników,
• zmianę statusów sprawy (np. sprawa przyjęta, sprawa zadekretowana, sprawa realizowana, sprawa rozpatrzona pozytywnie/negatywnie),
• zarządzanie użytkownikami,
• prosty sposób dodawania nowych procedur dla poszczególnych urzędów,
• zgłaszanie ewentualnych błędów związanych z użytkowaniem elektronicznej administracji,
• możliwość tworzenia różnego rodzaju użytkowników systemu: np. administrator, urzędnik),
• służy jako baza dla wszystkich zapisanych profili użytkowników Cyfrowego Urzędu,
• jest również bazą mailową wszystkich urzędów oraz osób zarządzających Panelem Administracyjnym.

Dostęp do poszczególnych funkcjonalności systemu Panel Administracyjny zależy do poziomu uprawnienia, nadanego administratora głównego (zwanego globalnym).

Panel Administracyjny stanowi rodzaj mini obiegu elektronicznych dokumentów danej jednostki (jeżeli takowego nie ma ona wdrożonego), otrzymywanych z Cyfrowego Urzędu, umożliwiając przesyłanie spraw do poszczególnych urzędników, których obowiązkiem jest ich realizacja. Natomiast w przypadku, gdy dany urząd posiada wdrożony elektroniczny obieg dokumentów, wówczas Panel Administracyjny jest elementem dodatkowym monitującym komunikacj ę między Cyfrowym Urzędem a danym obiegiem.

Obecnie Departament Społeczeństwa Informacyjnego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego realizuje inicjatywę wspólnego projektu dotyczącego kompleksowego wyposażenia urzędów samorządów w narzędzia informatyczne wspierające zarządzanie, obsługę administracyjną mieszkańców i poprawiających dostęp do informacji publicznej. Projekt był odpowiedzią na problemy, które dotykają niektóre z samorządów. 18 lipca 2006 roku ogłoszony został przetarg na budowę i instalację systemów Elektronicznego Obiegu Dokumentów dla 81 jednostek samorządu terytorialnego. Pozwoli on na zautomatyzowanie obiegu dokumentów w jednostkach, które objęte są projektem. Dokumenty więc będą wysyłane bezpośrednio do nowych elektronicznych obiegów dokumentów. W zadaniu tym wezmą udział: 59 urzędów gmin, 13 urzędów miast, 10 starostw powiatowych. [2]

---

[1] Definicja na podstawie /pl.wikipedia.org/wiki/Web_service

[2] Informacje opracowane w oparciu o stronę eMałoplska - rozbudowa systemów elektronicznej administracji w Małopolsce, (malopolskie.pl/emalopolska/)

Internet a Sprawa Polska

Fakt przynależności Polski do bloku państw socjalistycznych przyczynił się do dużego opóźnienia w dziedzinie rozwiązań informatycznych. Do 1989 roku wszystkie państwa należące do tego bloku objęte były programem COCOM, zakładaj ącym znaczące restrykcje technologiczne, a co za czym idzie także ograniczenia w rozwoju Internetu.

Dopiero po 1989 roku Polska podjęła starania o przyłączenie do międzynarodowej sieci. W 1990 roku zniósł większość restrykcji, a Polska uzyskała członkowstwo w EARN - Europejskiej Akademickiej i Badawczej Sieci Komputerowej. Powstały wówczas regionalne węzły sieci EARN w Warszawie, Wrocławiu i Krakowie.

Rok 1991 charakteryzuje się dużą dynamiką rozwoju czego dowodem są następujące wydarzenia:

• powstaje Zespół Koordynacyjny Naukowej i Akademickiej Sieci Komputerowej powołany przez rektora Uniwersytetu Warszawskiego,
• zostaje stworzona szkieletowa sieć IP, która zostaje podłączona poprzez Kopenhagę do sieci europejskiej, a następnie do sieci w USA,
• sieci akademickie i naukowe zaczynaj ą funkcjonować pod nazwą Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa NASK.

Data 17 sierpnia 1991 roku jest historyczną dla polskiego Internetu. Wtedy to właśnie po raz pierwszy przy pomocy połączenia TCP/IP udało się wysłać pierwszą wiadomość elektroniczną. Jej nadawcą był Rafał Pietrak, fizyk, jeden z twórców polskiego Internetu. Odbiorcą był natomiast Duńczyk, Jan Sorensen, szef Ośrodka Komputerowego Uniwersytetu Kopenhaskiego.

W 1992 roku powstaje łącze satelitarne z Warszawy do Sztokholmu oraz łącze naziemne do Wiednia.

W 1993 roku zostaje uruchomiony pierwszy polski serwer IRC w Uczelnianym Centrum Informatycznym Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie (irc.uci.agh.edu.pl) oraz pierwszy serwer WWW.

W rok później pojawiają się pierwsze polskie grupy dyskusyjne.

Do 1994 roku polski Internet był prawie wyłącznie siecią akademicką. Jedynym operatorem Internetu w Polsce była instytucja o nazwie NASK (Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa), działająca początkowo w ramach Uniwersytetu Warszawskiego, a od grudnia 1993 do dziś jako samodzielna Jednostka Badawczo-Rozwojowa podległa Komitetowi Badań Naukowych.

Dopiero w latach 1994-1995 nastąpiło otwarcie Internetu dla szerszego grona uczestników, a nie tylko dla środowiska akademickiego. Stało się to za sprawą Stanisława Tymińskiego, który to w czerwcu 1993 roku uruchomił w Warszawie Maloka BBS, dzięki któremu dostęp do ogólnoświatowej pajęczyny WWW stał się po raz pierwszy możliwy dla osób prywatnych - kosztował on wówczas 480 tys. złotych miesięcznie za konto. Maloka BBS był pierwszym w Polsce systemem komputerowym, który między innymi dawała możliwość udziału forach dyskusyjne, telekonferencjach, pogawędkach internetowych, udziału w grach on-line itd., a nawet wysyłaniu faxów. [1]

Jednakże w tym okresie użytkowników Internetu, poza środowiskami akademickimi nadal było niewielu. Po stronie komercyjnej sytuacja wyglądała podobnie. Firmami, które posiadały swoje strony internetowe były tylko, te które same zajmowały się technologiami sieciowymi (np. warszawska firma ATM, czy też krakowski Solidex). Internetu używano wyłącznie do wymiany e-maili i uczestnictwa w listach dyskusyjnych. Brakowało serwisów informacyjnych, poza nielicznymi wyjątkami takimi jak fizycy z Uniwersytetu Warszawskiego, którzy od 1993 roku tworzyli tzw. stronę „macierzystą Polski” na pierwszym polskim serwerze WWW.

Tak niski poziom wykorzystania nowego medium był przyczyną braku wiedzy na ten temat. Miało to odzwierciedlenie w braku zainteresowania tematyką Internetu w istniej ących już wówczas w Polsce czasopismach internetowych. Dopiero po raz pierwszy sprawa nabrała obrotu dzięki dodatkowi komputerowemu „Gazety Wyborczej” - „Komputery i Biuro”, którego redaktorem był nieżyjący już Andrzej Gróbiel. Na łamach tej publikacji prezentowano teksty o szeroko pojętym wykorzystaniu Internetu. Warto również nadmienić, że „Komputery i Biuro” było pierwszym polskim papierowym czasopismem, które posiadało swoją wersj ę elektroniczną umieszczą w ogólnoświatowych zasobach WWW.

We wrześniu 1995 roku w Warszawie miała miejsce pierwsza polska konferencja „Internet w Polsce”, za sprawą której możliwe były zaprezentowanie Internetu i jego możliwości dla opinii publicznej i co ważniejsze dla środowiska komercyjnego. Na polskim rynku istniało już wówczas dziesięciu dostawców Internetu, z czego większość Warszawie.

W czerwcu 1996 roku Telekomunikacja Polska S.A. zaoferowała polskim internatom możliwość dostępu do Internetu za pośrednictwem numeru 0-202122. Równolegle zaczęła świadczyć również dostęp dzięki stałemu łączu. Działania te w ogromnej mierze przyczyniły się otwarcia Internetu na świat zewnętrzny. Zaczęła lawinowo rosnąć ilość użytkowników sieci, którą to dodatkowo zwiększyło uruchomienie w grudniu 1996 przez firmę Polbox pierwszego serwera darmowych kont pocztowych, a następnie WWW.

Od tego czasu rozpoczyna się złota era polskiego Internetu, do którego zaczęło się podłączać coraz więcej firm i powstawać i powstawać serwisów informacyjnych.

Internet - trochę liczb

Internet trwale już wpisał się w pojęcie społeczeństwa informacyjnego, co więcej jest jednym z podstawowych narzędzi kształtowania go. Daje on bowiem niespotykane dotąd możliwości obiegu informacji, która wprowadzona w jednym momencie może natychmiast być odebrana w każdym dowolnym zakątku świata, stanowi również ogromną bazę wiedzy.

Chociaż jest jednym z najmłodszych mediów elektronicznych, to jego rozwój odbywa się oszałamiająco szybkim tempie. Potwierdzeniem tej tezy są wciąż rosnące wskaźniki osób korzystających z Internetu. Według danych przedstawionych w raporcie The World Factbook przygotowanym przez Central Intelligence Agency w lipcu 2006 roku liczba użytkowników Internetu na świecie wynosiła 1,2 miliarda.[2] Przeważająca ilość internautów znajduje się w Stanach Zjednoczonych - około 203 milionów osób. Z kolei w Unii Europejskiej ilość osób korzystających z Internetu wynosi około 231 milionów. Dla porównania niespełna pięć lat wstecz, w 2001 roku internatów na świecie było około 513 milionów, czyli połowę mniej niż dzisiaj. [3]

W Polsce liczba internatów wynosi 10,6 miliona osób, niemniej jednak liczba ta systematycznie rośnie. Według raportu głównego z badania w 2005 roku Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania z Internetu w Polsce, dostęp do Internetu deklaruje prawie 26 proc. gospodarstw domowych. Jest to nieco ponad 57 proc. gospodarstw wyposażonych w komputer. Coraz częściej posiadanie komputera oznacza równocześnie posiadanie dostępu do Internetu. W porównaniu z rokiem 2003, kiedy niewiele ponad 50 proc. gospodarstw posiadających komputery miało dostęp do Internetu, sytuacja zmieniła się jednak bardzo nieznacznie.

Z kolei pozostała cześć gospodarstw domowych, które nie posiadaj ą dostępu do Internetu, podaj ą jako powód przyczyny finansowe. Innymi negatywnymi czynnikami wpływającymi na wykorzystanie tego nowego medium przez gospodarstwa domowe są brak odpowiedniego sprzętu, wystarczające możliwości skorzystania z Internetu gdzie indziej oraz zagrożenia jakie może nieść ze sobą, np. może demoralizować dzieci, czy zabierać czas.

Z Internetu korzystają przede wszystkim osoby młodsze, lepiej wykształcone, osoby uczące się, mieszkające w większych miejscowościach i pracujące. Znacznie mają również dochody w gospodarstwie domowym - im wyższe tym większa szansa, że mieszkające w nich osoby korzystają z sieci. Rzadziej korzystają kobiety, rolnicy, bezrobotni i emeryci.

Biorąc pod uwagę wszystkie wymienione czynniki determinujące dostęp do ogólnoświatowej pajęczyny WWW, możemy wysnuć dwa istotne wnioski. „Po pierwsze wyniki te pokazują, że stopień wykorzystania komputerów i Internetu w Polsce mógłby być znacznie większy. Po drugie, okazuje się, że w wielu przypadkach problemem i przyczyną nie korzystania z komputerów i Internetu nie jest wcale brak dostępu i możliwości skorzystania z tych technologii. Jest to kolejny argument potwierdzający tezę o tym, że to nie względy finansowe są głównym czynnikiem powoduj ącym niewielkie wykorzystanie komputerów i Internetu w Polsce. Znacznie ważniejsze są kwestie związane z brakiem odpowiedniej motywacji lub potrzeby korzystania, a także z brakiem odpowiednich umiejętności.”[4]

---

[1] „Internet w Polsce - historia, stan obecny i perspektywy rozwoju”, Konferencja "Obywatele Internetu", Trzebinia 29 czerwca 1999, (hwsp.krakow.pl/papers/trzebinia.html)

[2] The World Factbook, (cia.gov/cia/publications/factbook/index.html)

[3] Badanie Internetu "History of Internet and WWW: The Roads and Crossroads of Internet History", Gregory R. Gromov, (netvalley.com/intvalstat.html)

[4]   Raport główny z badania w 2005 roku Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania z Internetu w Polsce, (diagnoza.com/files/diagnoza2005/diagnoza2005-pdf.html)

Standaryzacja i Interoperacyjność Cyfrowego Urzędu

Obecnie w obszarze informatyzacji administracji publicznej trwa proces standaryzacji, który oznacza konieczność budowy jednolitych standardów, na których oparte byłyby przyszłe rozwiązania.

Postępujący proces standaryzacji w obszarze informatyzacji administracji publicznej oznacza konieczność budowy jednolitych standardów, na których oparte byłyby przyszłe rozwiązania. Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego współpracuje z różnymi podmiotami celem opracowania i udostępniania standardów informacyjnych dla rozwiązań internetowych. Jedną z wytycznych standaryzacji zarówno w skali Cyfrowego Urzędu jak ogólnopolskim jest przyj ęcie ujednoliconego opisu karty zadań dla procedur urzędowych.

Każda procedura realizowana w Cyfrowym Urzędzie posiada swoj ą kartę zadania, w której określone są wszystkie elementy jakie składaj ą się na daną procedurę. Cyfrowy Urząd wypracował jednolitą kartę opisu zadania, która może być używana przez inne podmioty. Elementy składowe ujednoliconej karty opisu zadania to: Ogólny opis sprawy/zadania, Kogo dotyczy, Wymagane dokumenty, Formularze/wnioski do pobrania (których wzór jest określony ustawowo), Opłaty, Odpowiedzialna jednostka administracji publicznej, Termin załatwienia sprawy, Podstawa prawna, Tryb odwoławczy, Uwagi i dodatkowe informacje.

Rys. 7 Karta opisu zadania - procedura „Sprawdzanie stanu sprawy”

Źródło: opracowanie własne.

Innym przejawem standaryzacji realizowanej w Cyfrowym Urzędzie jest udostępnianie tego samego e-formularza dla każdego urzędu, zainteresowanego udziałem w projekcie. Formularz jest ten sam dla wielu podmiotów, dopiero po wprowadzeniu wszystkich danych dodawane są takie elementy jak nazwa urzędu oraz jego dane adresowe. Oznacza to, że podczas wypełniania e-formularza dane urzędu nie są widoczne. Dopiero wybór przez petenta podmiotu, w którym chce załatwić sprawę determinuje późniejszy wygląd dokumentu. Formularze są jednolite pod względem zawartych pól, prezentacji formularza oraz grafiki[1].

Nowatorskim rozwiązaniem wprowadzonym w Cyfrowym Urzędzie jest standard XML, będący uniwersalnym językiem znakującym dane (np. zwykły tekst lub dane liczbowe), którym nadaje się formę strukturalną.[2] Zaletą użycia standardu XML jest możliwość wymiany danych pomiędzy różnymi systemami. Dokument powstały w wyniku wypełnienia przez interesanta e-formluarza, podpisany kwalifikowanym podpisem elektronicznym (lub bez użycia podpisu), zapisywany jest w postaci wspomnianego już formatu pliku XML. Plik w takiej postaci przesyłany jest do elektronicznego obiegu dokumentów danego urzędu lub opcjonalnie do konsoli administracyjnej (więcej na temat konsoli administracyjnej na str. 99), będącej składową Cyfrowego Urzędu. Dokument taki może być następnie dekretowany do właściwego urzędnika, który rozpatrzy sprawę.

Każda z części pliku XML składa się z następujących elementów:[3]

• dane nagłówkowe - zawierające następujące informacje: numer dokumentu, datę przesłania go, identyfikator aplikacji poprzez którą petent przesłał dokument, identyfikator urzędu do którego sprawa została złożona, identyfikator określający rodzaj sprawy (np. procedura o nazwie "skargi wnioski zapytania"),
• dane identyfikacyjne - zawierające dane identyfikujące osobę składającą wniosek, czyli PESEL, rodzaj dowodu tożsamości oraz jego numer,
• dane wnioskodawcy - zawierające dane opisujące wnioskodawcę (obywatela lub firmę bądź instytucję) - np. imię, nazwisko, NIP, adres zamieszkania; w przypadku firmy: nazwę, REGON, NIP,
• dane dokumentu - zawierające dane charakterystyczne dla danego rodzaju sprawy,
• dane o załącznikach - o ich nazwach oraz typie (rodzaju pliku, np. txt, doc, pdf),
• dane o podpisie elektronicznym - jeżeli takowy został użyty,
• dane tj. numer sprawy w Cyfrowym Urzędzie oraz identyfikator bazodanowy w bazie danych Wrót Małopolski.

Do każdego pliku XML przypisany jest określony plik XSLT, który daję możliwość prezentowania dokumentu zapisanego w standardzie XML w postaci graficznej, czyli ukazującej rzeczywisty wzór wypełnionego wniosku. XSLT (ang. XSL Transformations, Extensible Stylesheet Language Transformations) jest opartym na standardzie XML językiem transformacji dokumentów XML.[4] Pozwala na przetłumaczenie dokumentów z jednego formatu XML na inny, np. na postać graficzną.

Zastosowanie wyżej wymienionych standardów (XML i XSLT) pokazało również jak duże możliwości stoją przed Cyfrowym Urzędem we współpracy z innymi podmiotami i jak duże szanse daje ich otwartość i możliwości integracji. Wiąże się to bezpośrednio z interoperacyjnością, która oznacza zdolność organów i jednostek administracji publicznej do sprawnej współpracy z wykorzystaniem komunikacji elektronicznej, niezależnie od rodzaju stosowanych w poszczególnych jednostkach technicznych rozwiązań cząstkowych.

Cyfrowy Urząd stwarza również możliwość integracji z Biuletynami Informacji Publicznej wszystkich podmiotów biorących udział w projekcie. Wprowadzona została bowiem zasada, iż pomimo dostępności procedur urzędowych z poziomu Wrót Małopolski istnieje również możliwość dostępu z poziomu poszczególnych BIP-ów urzędów. Obywa się to na zasadzie linkowania, czyli umieszczania odnośników internetowych do wybranych procedur czy też kart zadań. Daje to możliwość otwarcia e-formularza z dowolnego oficjalnego serwisu urzędu.

Rys. 8 Odnośniki internetowe do elektronicznych procedur w Urzędzie Miejskim w Bochnii

Źródło: opracowanie własne.


Wreszcie najbardziej kluczową funkcjonalnością systemu Cyfrowy Urząd jest połączenie go z wewnętrznym systemem obiegu dokumentów danego urzędu. Dzieje się tak za sprawą już wspomnianego standardu XML. Dokument, jaki powstaje po wypełnieniu przez interesanta e-formularza, zostaje zapisany w formacie XML, następnie przesłany jest poprzez specjalną aplikacje, tzw. Web Service i ostatecznie trafia do systemu obiegu dokumentów danej jednostki. Web Service to usługa sieciowa, dzięki której istnieje możliwość przesyłania informacji między systemami. Oznacza to, że systemy mogą się komunikować. System daje zarazem możliwość obsługi innych formatów plików poprzez zapewnienie translacji dokumentów do właściwej postaci. Zabieg ten ułatwia zarazem pracę urzędnika, który przyzwyczajony jest już do metod dotychczasowej pracy oraz co ważniejsze przyspiesza czas załatwienia sprawy, co jest szczególnie istotne punktu widzenia petenta.

W ramach projektu przeprowadzono analizę systemów obiegu dokumentów wykorzystywanych w podmiotach administracji publicznej w regionie, co pozwoliło na wypracowanie standardu wymiany dokumentów pomiędzy Cyfrowym Urzędem a wyżej wymienionymi systemami. Jako przykładowe wdrożenie wykonano integrację z systemem obiegu dokumentów w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Małopolskiego.

---

[1] Zobacz rys. 3 Przykładowy e-formularz, dzięki któremu petent może rozpocząć sprawę Cyfrowym Urzędzie, str. 9

[2] Definicja na podstawie http://pl.wikipedia.org/wiki/XML

[3] Definicja na podstawie http://pl.wikipedia.org/wiki/XSLT

[4] Zobacz Rys. 4 E-formularz w postaci graficznej, s. 10

Atrakcje turystyczne w wybranych gminach

Skansen Budownictwa Ludowego - Orawski Park Etnograficzny

Skansen znajduje się w Zubrzycy Górnej - wsi położonej w Beskidzie Żywieckim. W skansenie znajduje się drewniany Dwór Moniaków (sołtysów orawskich) z 1784 r. z wyposażeniem czarnej i białej izby, drewniana owczarnia, karczma, drewniane chałupy, folusz i olejarnia.

Obecnie na terenie skansenu organizowane są programy przeznaczone głównie dla grup młodzieżowych:

-          jak to ze lnem było,

-          jak powstaje chleb (młócka cepami, wypiek chleba w starym piecu chlebowym),

-          wyrób bukietów orawskich z gufrowanej bibuły,

-          malowanie witraży na szkle (dzieci otrzymują oprawione prace na pamiątkę).

Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce

W zamku Żupnym organizowane są m.in. następujące lekcje, pokazy i programy:

-          Kuchnie z solą i bez (warsztaty edukacyjne, m.in. przygotowywanie przetworów, lepienie solniczek z masy solnej),

-          Herbu Wieliczki historia nieznana (warsztaty edukacyjne, dzieci poznają herby różnych miast i rodów, wypełniają karty pracy, wykonują własne dokumenty z pieczęcią),

-          Od papirusu do CD-romu (ciekawe spotkania w bibliotece i archiwum),

-          Dawne soli warzenie (spotkanie przy ognisku, pokaz neolitycznej metody otrzymywania soli),

-          Ponadto muzeum oferuje ciekawe lekcje z zakresu geologii, archeologii, techniki górniczej, historii sztuki).

Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie (k. Poznania)

Muzeum w Szreniawie usytuowane jest na skraju Wielkopolskiego Parku Narodowego. Ekspozycja muzealna ilustruje dzieje rolnictwa i wsi od VIII do XX w.

Odbywają się tu m.in. pokazy:

-          Pokaz zdobienia pisanek,

-          Jarmark Wielkanocny,

-          Kolorowe Dzieciństwo w Muzeum,

-          Festyn Zielonoświątkowy,

-          Gdzie drwa rąbią tam wióry lecą,

-          Wesele wiejskie,

-          Omłoty w Szreniawie,

-          Retro-show,

-          Zwyczaje i obrzędy Bożonarodzeniowe,

-          Muzeum posiada też oddziały terenowe:

-          Skansen i Muzeum Pszczelarstwa w Swarzędzu,

-          Muzeum Młynarstwa i Wodnych Urządzeń Przemysłu Wiejskiego w Rogoźnie,

-          Muzeum Wikliniarstwa i Chmielarstwa w Nowym Tomyślu,

-          Muzeum Środowiska Przyrodniczego i Łowiectwa Wielkopolskiego w Uzarzewie.

Studio Filmów rysunkowych w Bielsku -Białej

Wytwórnia filmowa działa od 1947 r. i zrealizowano w niej ponad 1000 filmów rysunkowych dla dzieci i dorosłych. Obecnie odbywają się tu m.in. 2-godzinne prezentacje dla grup zorganizowanych:

-          krótki wykład na temat animacji (ze szczególnym uwzględnieniem filmu rysunkowego)

-          zwiedzanie pracowni: animacji, kopiarni i malarni (także kopiowanie i malowanie komputerowe), pokoju zdjęć i sali do nagrań dźwięku

-          projekcja filmu w profesjonalnym kinie.

Plan Informatyzacji na lata 2007-2010

z archiwalnej pracy dyplomowej

Luka cywilizacyjna dzieląca Polskę od większości państw członkowskich nadal jest ogromna. Wiąże się ona z wydatkami oraz barierami technologicznymi z jakimi Polska musi się zmagać. Wciąż znajdujemy się na szarym końcu unijnej dwudziestki ósemki pod względem wdrażania technik informacyjno- komunikacyjnych. Niezbędne dlatego jest dalsze dostosowanie prawa oraz zwiększanie dostępności sieci (zarówno w samej administracji, jak i wśród obywateli).

Zgodnie z zapisami przyjętej przez Sejm RP w dniu 17 lutego 2005 roku ustawy o informatyzacji działalności realizuj ących zadania publiczne[1], minister właściwy do spraw informatyzacji w styczniu 2006 roku (data ta znacząco się już przesunęła) przedstawi do akceptacji Rady Ministrów pięcioletni Plan Informatyzacji Państwa. W dyskusji parlamentarnej nad projektem ustawy podkreślano potrzebę stworzenia planu kroczącego, uaktualnianego w miarę rozwoju narzędzi teleinformatycznych oraz zachodzenia zjawisk ekonomicznych i społecznych wywołujących konieczność modyfikacji lub zmian.

Nowy Plan Informatyzacji Państwa jak dotąd nie ujrzał jeszcze światła dziennego ze względu na opóźnienia procesu legislacyjnego wywołane problemami organizacyjnymi. W ministerstwie nauki i informatyzacji powstały natomiast „Założenia kierunkowe do Planu Informatyzacji Państwa”.[2]

Zarówno Założenia kierunkowe do Planu Informatyzacji jak i Plan Informatyzacji Państwa na lata 2007-2010 stanowić będą jak do tej pory najbardziej zaawansowane narzędzie służące budowie elektronicznej administracji w Polsce. Sam Plan Informatyzacji Państwa, powtarzając za ustawą: jest instrumentem planowania i koordynowania informatyzacji działalności podmiotów publicznych w zakresie realizowanych przez te podmioty zadań publicznych. Dokument ten wpisuje się w realizację najnowszej inicjatywy unijnej „i2010 - Europejskiej społeczeństwo informacyjne na rzecz wzrostu i zatrudnienia” oraz stanowi implementacje założeń przyjętych we wcześniejszych programach eEurope 2002, eEurope 2002 oraz eEurope 2005.

Mając na uwadze rosnący kryzys zaufania obywateli do państwa konieczne jest zwiększenie efektywności i przejrzystości administracji przy pomocy szeroko wykorzystywanych technik informacyjnych. Dopiero pozytywne doświadczenia obywateli, związane z łatwiejszym i szybszym dostępem do informacji publicznej oraz załatwieniem spraw administracyjnych pozwolą zmienić wizerunek administracji, a co za tym idzie zwiększyć poziom zaufania wobec państwa.

Planu Informatyzacji Państwa powinien zaproponować konkretne działania, które przyniosą korzyści zarówno w życiu społecznym, gospodarczym, jak i administracyjnym. Nowymi celami będą:

1)     Cele szczególne z punktu widzenia społeczeństwa:

• zbudowanie wysokiego zaufania i akceptacji działalności administracji publicznej prowadzonej drogą elektroniczną;
• umożliwienie wszystkim zainteresowanym uzyskania spersonalizowanego identyfikatora elektronicznego (np. dowodu osobistego) oraz stworzenie mechanizmów pozwalających na indywidualny dostęp do własnych danych oraz spraw prowadzonych w urzędach administracji publicznej (m.in. w ramach projektów Wrota Polski, ePUAP);

2)      Cele szczególnie istotne z punktu widzenia gospodarki:

• zbudowanie systemu usług elektronicznych umożliwiających prowadzenie najważniejszych spraw biznesowych, jak np. rozliczenia podatkowe, cła, opłaty administracyjne, obrót towarowy i jego rozliczanie, komunikacja elektroniczna z urzędami;
• zwiększenie konkurencyjności gospodarki polskiej poprzez efektywne stosowanie technik teleinformatycznych w kontaktach między administracją i biznesem oraz przez promowanie ich wykorzystania pomiędzy instytucjami biznesowymi;
• podniesienie zaufania środowisk biznesowych i ogółu społeczeństwa do elektronicznych form informowania i prowadzenia spraw;

3)      Cele administracyjne:

- integracja i usprawnienie administracji publicznej poprzez:

• bieżące oraz strategiczne koordynowanie systemów teleinformatycznych;
• opracowanie i udostępnienie wszystkim zainteresowanym wspólnych standardów komunikacji i wymiany danych;
• wprowadzenie zestawu metastandardów danych i dokumentów w obrocie administracyjnym;
• lepsze wykorzystanie infrastruktury technicznej, sieci, zasobów, systemów operacyjnych, oprogramowania, zasobów ludzkich, w celu usprawnienia zarządzania i obsługi klienta; wprowadzenie systemów ponadresortowych, umożliwiających m.in. obieg dokumentów, prowadzenie centralnego repozytorium dokumentów (elektroniczne archiwa) i rejestrów państwowych;
• stworzenie otoczenia prawnego dla systemów i rejestrów oraz wprowadzenie obowiązku uzgodnień ich interoperacyjności;
• zapewnienie właściwego poziomu bezpieczeństwa systemów informatycznych niezbędnego dla budowy zaufania wśród użytkowników;
• zapewnienie infrastruktury informatycznej wspierającej zarządzanie kryzysowe;
• obniżenie kosztów informatyzacji poprzez wspólne wykorzystywanie infrastruktury, eliminację dublujących się systemów i zasobów oraz promowanie wprowadzania rozwiązań open-source w administracji publicznej;

- stałe podnoszenie kwalifikacji pracowników administracji publicznej. Ponadto nowy Plan Informatyzacji Państwa zakładać będzie, że w ciągu pięciu lat obowiązywania planu powinny zostać zrealizowane takie cele szczegółowe, jak:

• dostęp obywateli do Internetu szerokopasmowego w całej Polsce, w miarę możliwości wprowadzony jako usługa powszechna,
• powszechne wprowadzenie identyfikatora cyfrowego dla obywateli (zintegrowanego z dokumentem tożsamości) i podmiotów gospodarczych,
•  upowszechnienie podpisu elektronicznego (w miarę możliwości zintegrowanego z elektronicznym dokumentem tożsamości),
• umożliwienie płatności elektronicznych w relacjach z administracją publiczną,
• zbudowanie wspólnej infrastruktury teleinformatycznej administracji państwowej, centrum serwerowego administracji, integracja systemów administracji, wdrożenie zasad interoperacyjności oraz standardów,
• koordynacja zamówień publicznych w dziedzinie informatyzacji,
• integracja rejestrów publicznych i udostępnienie ich zainteresowanym podmiotom,
• umożliwienie realizacji podstawowego zestawu usług dla obywatela świadczonych drogą elektroniczną (e-podatki, e-zaświadczenia, e-cła, e- edukacja, e-policja, e-zdrowie i in.),
• spersonalizowany kontakt droga elektroniczną obywatela z administracją publiczną, zapis relacji obywatel - administracja (element projektu „Wrota Polski”),
• wprowadzenie powszechnego systemu informacyjnego dla obywatela i instytucji - nowy Biuletyn Informacji Publicznej, w miarę możliwości dostępny również za pośrednictwem telefonii komórkowej i telewizji interaktywnej,
• budowa systemu informacyjnego Schengen i innych systemów teleinformatycznych stanowiących wypełnienie warunków członkostwa w UE,
• poszerzenie sieci publicznych punktów dostępu do Internetu,
• zapewnienie spójności regionalnych strategii informatyzacyjnych,
• uproszczenie zamówień publicznych w sferze technik informacyjnych.
• zapewnienie powszechności dostępu do informacji sektora publicznego także w celach komercyjnych.

Ze względu na doniosłość znaczenia nowego Planu Informatyzacji Państwa konieczna jest debata z udziałem przedstawicieli różnych środowisk. Na etapie projektowania nowego planu, pierwsze swoje uwagi zgłosiła w kwietniu 2006 roku, Polska Izba Informatyki i Telekomunikacji, zajmująca się promocją polskiego rynku teleinformatycznego. Wyraziła ona następujące stanowisko: "Pozytywnie odbieramy też wskazania do likwidacji „resortowości” w informatyzowaniu administracji z uwzględnieniem obecnego faktycznego stanu w tym zakresie. Szczególnie ważnym jest zapisanie upodmiotowienia obywatela wobec użytkowanych przez niego systemów (...) Poważnym mankamentem tego dokumentu jest brak informacji (chyba już zebranych) o aktualnym stanie systemów teleinformatycznych używanych w realizacji zadań publicznych".[3]

Swoją opinię w sprawie projektu planu informatyzacji przedstawiła również Rada Informatyzacji, która jest organem opiniodawczo-doradczym ministra właściwego do spraw informatyzacji, działającym na podstawie art. 17 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne.

1. Rada Informatyzacji pozytywnie ocenia przedstawiony projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie ustanowienia Planu Informatyzacji Państwa. Określone w Planie priorytety, cele i działania prowadzić będą, zdaniem Rady, do usprawnienia działalności administracji publicznej i upodmiotowienia obywatela.

2. Rada z aprobatą przyjmuje fakt przygotowania Planu Informatyzacji Państwa obejmującego wyłącznie rok 2006. Dopiero Plan na lata 2007-2010 powinien być podstawowym, referencyjnym dokumentem realizowania polityki informatyzacji w Polsce, operacyjnie powiązanym z dokumentami sektorowymi (resortowymi) oraz - na poziomie priorytetów inwestycyjnych i standaryzacji - z samorządowymi.

3. Rada rekomenduje natychmiastowe rozpoczęcie prac nad Planem Informatyzacji Państwa na lata 2007-2010. Punktem wyjścia do sformułowania priorytetów i projektów głównych Planu na ten okres czasu winny być analiza planów i zamierzeń Rządu RP związanych z reformami strukturalnymi oraz modernizacją państwa, a także z potrzebą stymulacji rozwoju gospodarczego oraz analiza zobowiązań wynikających z członkostwa w Unii Europejskiej, w perspektywie roku 2010. Oznacza to, iż w pracach nad Planem uwzględniane być powinny - w pierwszym rzędzie - nie tyle indywidualne informatyzacyjne inicjatywy poszczególnych resortów, co przedsięwzięcia wspierające realizację podstawowych polityk państwa, np.: wzrostu gospodarczego, podniesienia jakości edukacji i opieki zdrowotnej, zwiększenia bezpieczeństwa publicznego, modernizacji administracji, wyrównywania szans, integracji europejskiej oraz rozwoju obszarów słabo rozwiniętych strukturalnie.

Plan Informatyzacji na lata 2007-2010 i zawarte w nim zestawienie projektów informatycznych powinny być efektem opracowania wizji informatyzacji państwa, uwzględniającej istniejące dokonania zweryfikowane pod kątem możliwości ich wykorzystania w przyszłości określonej w dokumentach strategicznych, dotyczących i2010 w Unii Europejskiej. Rada rekomenduje dokonanie agregacji środków budżetowych przeznaczanych dotychczas na informatyzację w poszczególnych resortach poprzez ich odpowiednią alokację w budżecie państwa w kolejnych latach 2007 - 2010 na realizację Planu.

4. Rada Informatyzacji przedstawia następujące zastrzeżenia do Planu:

a) zawarte w Planie projekty nie stanowią spójnego i całościowego systemu informatyzacji państwa. Plan powinien być w większym stopniu wizją architektury teleinformatycznej kraju, a w mniejszym stopniu listą projektów, które maj ą być realizowane,

b) w dokumencie zabrakło analizy obecnego stanu informatyzacji państwa i

informacji o aktualnym stanie systemów teleinformatycznych używanych dla realizacji zadań    publicznych. Ponadto, w opisach o stanie sektora teleinformatycznego w Polsce Plan przywołuje nieaktualne dane,

c) zestaw projektów informatyzacyjnych umieszczonych w Planie jest bardzo wąski i uwzględnia jedynie projekty realizowane przez administrację centralną.

Zakres umieszczonych projektów nie obejmuje wielu obszarów, jak np. edukacja czy polityka społeczna,

d) Rada zwraca uwagę na niejasność i brak konkretnych zapisów dotyczących utworzenia Urzędu ds. Informatyzacji,

e) Rada zwraca uwagę na niejasną organizację treści dokumentu, a w szczególności na fakt, iż rozdział IV Planu stanowi de facto trzeci priorytet Planu,

f) dokument wymaga głębokich poprawek redakcyjnych i stylistycznych,

g) ze względu na fakt, iż dokument zawiera wiele niejednoznacznych sformułowań, Rada zaleca sformułowanie w Planie słownika terminów specjalistycznych lub używanych powszechnie w różnych kontekstach dla zapewnienia jednoznaczności wywodu,

h) Rada proponuje usunięcie (lub zasadnicze przeredagowanie) punktu 5.1 b Planu zawieraj ącego priorytetowe usługi dla obywateli, które maj ą być realizowane z wykorzystaniem komunikacji elektronicznej, ze względu na rażące błędy redakcyjne i kolejność przedstawionych priorytetów.

Obecnie proces informatyzacji państwa odbywa się w oparciu o „Plan Informatyzacji Państwa na 2006 rok”, który został zatwierdzony podczas obrad w dniu 1 sierpnia 2006 r. przez Radę Ministrów. Zadaniem Planu jest koordynacja, realizowanych przez podmioty publiczne, projektów informatycznych. Chodzi o stworzenie spójnego, w skali krajowej oraz europejskiej, systemu usług on-line w administracji publicznej.

Plan na 2006 rok zakłada, że w najbliższych latach informatyzacja państwa przyczyni się do:

• racjonalizacji wydatków publicznych na informatyzację w administracji,
• stworzenia państwa nowoczesnego i przyjaznego dla obywateli.

Integracja i usprawnienie działalności administracji publicznej powinna doprowadzić do uzasadnionego wydawania pieniędzy na informatyzację. W tym celu należy ustalić, jakie bariery prawne ograniczaj ą rozwój usług administracji świadczonych za pośrednictwem drogi elektronicznej oraz opracować strategię wprowadzania zmian. Plan wymienia także, które usługi publiczne świadczone dla obywateli i przedsiębiorców mogą być realizowane drogą elektroniczną. 

Są to np.: umawianie wizyt lekarskich, głosowanie przez portal internetowy, pośrednictwo pracy, przekazywanie danych statystycznych lub celnych, rozliczanie podatku dochodowego od osób prawnych lub VAT. Na poprawę sytuacji będzie miało wpływ uproszczenie procedur administracyjnych, opracowanie wspólnych standardów komunikacji i wymiany danych, a także wprowadzenie systemów ponadresortowych w postaci np. centralnego repozytorium dokumentów (elektroniczne archiwum). Należy także zapobiegać zbędnemu powielaniu działań w administracji. Realizacja planu ma przyczynić się do upowszechniania świadczenia usług przez administrację drogą elektroniczną oraz podniesienia zaufania społeczeństwa do elektronicznej formy komunikowania w sprawach urzędowych.

Do końca roku zostanie opracowany Plan Informatyzacji Państwa na lata 2007-2010.

---

[1]   Ustawa z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności realizujących zadania publiczne (Dz.U. 64/2005 poz. 565)

[2] Art. 5 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności realizujących zadania publiczne (Dz.U. Nr. 64, poz. 565)

[3] Opinia Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji, (piit.org.pl/)

Zakończenie pracy magisterskiej

Proces budowy społeczeństwa informacyjnego, w którym główną rolę odgrywa obieg informacji napędzany nowymi technikami informacyjno-komunikacyjnymi, bogaty jest w wyzwania. Dotyczą one zarówno państwa jak i nas samych, czyli obywateli. Szeroko pojęta informatyzacja i Internet, będący narzędziem budowania społeczeństwa informacyjnego są przyczyną rewolucji w wielu dziedzinach naszego życia.

Nikogo już dzisiaj nie dziwi, że większość dla nas istotnych spraw (np. bankowość) załatwianych jest drogą elektroniczną. Zinformatyzowane procedury ułatwiają nam życie, oszczędzaj ą czas oraz przyczyniaj ą się do większej przejrzystości i otwartości działań. Są też i negatywne aspekty nowych rozwiązań technicznych, jak chociażby wzrost bezrobocia, wśród ludzi którzy nie potrafią odnaleźć się w nowej rzeczywistości. Nie mniej jednak z każdą rewolucją wiąże się jakaś strata i zysk.

W XXI wieku obywatel nowoczesnego państwa ma pełne prawo oczekiwać, aby kontakt z urzędami i instytucjami obywał się drogą elektroniczną. Informatyzacja administracji publicznej niesie ze sobą wiele szans. Poprawnie bowiem przeprowadzona przyczyni się do tego, że sektor publiczny stanie się otwarty i przejrzysty, albowiem zarządzanie państwem musi być zrozumiałe i przewidywalne, otwarte na współpracę z obywatelami i kontrolę z ich strony. Z kolei otwartość i przejrzystość sprzyjają przyjaznemu charakterowi. Usługi sektora publicznego winny być zorientowane na obywateli, organizacje i przedsiębiorstwa, a nie na potrzeby biurokracji. Informatyzacja wiąże się wreszcie z większą produktywnością i efektywnością. Zasadą bowiem musi być realizacja usług przy jak najwyższej jakości przy najbardziej efektywnym wykorzystaniu pieniędzy podatników.

Integracja z Unią Europejską stawia przed administracją nowe wyzwania. Coraz częściej gdzie indziej pracujemy, a gdzie indziej mieszkamy. Nasza mobilność też wzrosła. Stad też istotne znaczenie ma możliwość załatwiania spaw niezależnie od tego gdzie jesteśmy. Z pomocą w tym przypadku przychodzi nam elektroniczna administracja, rozumiana jako możliwość załatwiania spraw przez Internet. Standardem w wielu krajach Unii Europejskiej jak i w innych państwach na świecie jest już możliwość załatwienia dowolnej sprawy z urzędem bez wychodzenia z domu, wystarczy bowiem tylko komputer z dostępem do Internetu.

Celem niniejszej pracy było zaprezentowanie takiego właśnie cyfrowego urzędu, jako miejsca spotkań administracji publicznej z obywatelem. Przeprowadzona analiza dotychczasowego dorobku Unii Europejskiej oraz Polski w kwestii budowy społeczeństwa informacyjnego, którego wymiernym rezultatem jest elektroniczna administracja służyła określeniu podstaw funkcjonowania Cyfrowego Urzędu we Wrotach Małopolski. Z kolei analiza podstaw prawnych informatyzacji w Polsce posłużyła jako wskazanie narzędzi wykonawczych do budowy e-administracji.

Czy zatem użyte w pracy stwierdzenie, iż Cyfrowy Urząd we Wrotach Małopolski, spełnia europejskie wymogi budowy eGovernment oraz jest wyrazem najnowszych dążeń Polski w dziedzinie informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne jest słuszne?

Stworzenie elektronicznej administracji jest tylko częścią idei budowy społeczeństwa informacyjnego. W szeregu programów i inicjatyw europejskich podnosi się konieczność dążenia do najbardziej konkurencyjnej i dynamicznej, bazującej na wiedzy gospodarki świata, zdolnej do proporcjonalnego wzrostu ekonomicznego, oferującej więcej lepszych miejsc pracy oraz większą spójność społeczną (Strategia Lizbońska 2000 r.). Realizacja tych zamierzeń odbywać się ma między innymi poprzez tańszy, szybszy i bezpieczny Internet; inwestowanie w ludzi i umiej ętności oraz pobudzanie wykorzystania Internetu (plan eEurope 2002). Jednym z elementów jest budowa rządu on-line, czyli elektronicznego dostępu do usług publicznych. Plan eEurope 2005 zakładał konieczność posiadania przez Unię Europejską do 2005 r. nowoczesnych usług publicznych - e-administracji. Z kolei program „i2010 - Europejskie Społeczeństwo Informacyjne na rzecz wzrostu i zatrudnienia” ogłoszony 1 czerwca 2005 r. zakłada budowę Planu działania na rzecz elektronicznej administracji oraz strategicznych wytycznych na temat usług publicznych opartych na nowych technikach informacyj no-komunikacyjnych.

W podobnym tonie wypowiadają się polskie dokumenty na rzecz budowy społeczeństwa informacyjnego i e-administarcji. W projekcie „Strategii Rozwoju Kraju 2007 - 2015” czytamy bowiem, że Polska musi rozwijać gospodarkę opartą na wiedzy i szerokim wykorzystaniu technologii informacyjnych i komunikacyjnych we wszystkich dziedzinach, w tym usługach społecznych, dostępnych dla każdego obywatela. Odbywać się to ma między innymi poprzez poprawę jakości usług administracji publicznej dzięki wdrażaniu e-adminstracji. Według strategii elektroniczna administracja będzie systemem o wiele bardziej sprawniejszym, tańszym i efektywniejszym, umożliwiając tym samym obywatelowi pełny dostęp do informacji oraz wpływającym na konkurencyjność kraju.

Wyrazem realizacji inicjatywy Unii Europejskiej „i2010 - Europejskie Społeczeństwo Informacyjne na rzecz wzrostu i zatrudnienia” jest będący w fazie projektowania polski Plan Informatyzacji Państwa 2007 - 2010 stanowiący instrument planowania i koordynowania informatyzacji działalności podmiotów publicznych w zakresie realizowanych przez te podmioty zadań. Zakłada on m.in.. opracowanie i udostępnianie poprzez wskazane podmioty wszystkim zainteresowanym wspólnych standardów i wymiany danych; wprowadzenie zestawu metastandardów danych i dokumentów w obrocie administracyjnym oraz lepsze wykorzystanie infrastruktury technicznej, sieci, zasobów, systemów operacyjnych, oprogramowania, zasobów ludzkich, w celu usprawnienia zarządzania i obsługi klienta.

Cyfrowy Urząd, będący modułem portalu internetowego Wrota Małopolski (www.wrotamalopolski.pl) to pilotażowa próba udostępnienia procedur urzędowych w Internecie. Od początku swojego istnienia stanowi wzorcowy przykład wytycznych rozwoju oraz funkcjonowania elektronicznej administracji. Przyjęte w nim rozwiązania wpisują się oraz są podstawą realizacji takich projektów jak np. e-PUAP, będącego składową programu Wrota Polski, który z kolei jest częścią strategii informatyzacji ePolska. Współpraca podjęta przez Wrota Małopolski oraz e-PUAP ma na celu wypracowanie standardów elektronicznej administracji.

Cyfrowy Urząd we Wrotach Małopolski spełnia również wymogi ustawowe związane z informatyzacją działalności podmiotów realizujących zadania publiczne. Art. 63 § 1 ustawy kodeks postępowania administracyjnego znowelizowany ustawą o informatyzacji działalności podmiotów realizuj ących zadania publiczne zakłada możliwość wnoszenia podań (żądania, wyjaśnienia, odwołania, zażalenia) za pomocą poczty elektronicznej albo za pomocą formularza umieszczonego na stronie internetowej właściwego organu administracji publicznej, umożliwiającego wprowadzenie danych do systemu teleinformatycznego tego organu.

W przypadku realizacji procedury mającej na celu załatwienie dowolnej sprawy administracyjnej, po wypełnieniu elektronicznego formularza istnieje możliwość podpisania takiego dokumentu bezpiecznym, kwalifikowanym podpisem elektronicznym, spełniającym wymogi ustawy o podpisie elektronicznym.

Z kolei według ustawy o dostępie do informacji publicznej „prawo do informacji” oznacza uprawnienie do uzyskania informacji publicznej, w tym również przez podmiot jej udzielaj ący w takim zakresie, w jakim jest to szczególnie istotne dla interesu publicznego oraz uprawnienie dostępu do dokumentów urzędowych. W Cyfrowym Urzędzie we Wrotach Małopolski stworzona została możliwość uzyskania informacji o realizowanych procedurach poprzez udostępnienie ich kart ogólnych opisu oraz kart szczegółowych. Co więcej za ważną funkcjonalność Cyfrowego Urzędu uważać można wgląd w każdy etap realizacji sprawy. Każdemu z użytkowników Cyfrowego Urzędu stworzona została możliwość założenia własnego profilu, gdzie zapisywane są wszystkie informacje na temat zrealizowanych bądź realizowanych procedur łączenie ze stanem załatwienia sprawy. Własny profil, dostęp do którego możliwy dopiero po podaniu odpowiedniego loginu oraz hasła, istotny jest z punktu widzenia ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną a w szczególności w kontekście zagadnień ochrony przed zagrożeniami prywatności.

Wreszcie funkcjonowanie Cyfrowego Urzędu we Wrotach Małopolski jest zgodne z ustawą o informatyzacji działalności podmiotów realizuj ących zadania publiczne z dnia 17 lutego 2006 r.

Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, iż Cyfrowy Urząd we Wrotach Małopolski bezsprzecznie wyraża najnowsze dążenia Polski do budowy społeczeństwa   informacyjnego,  wykorzystującego najnowsze techniki-informacyjno komunikacyjne. Świadczy o tym również wciąż rosnąca liczba odwiedzin na stronach, która obecnie (dane liczbowe z sierpnia 2006 roku) wynosi ponad 10 tysięcy miesięcznie. Użytkownicy portalu chętnie korzystają z opisów realizacji interesujących ich spraw, pobieraj ą druki wniosków i realizuj ą sprawy (w 2005 roku zrealizowanych było ponad 150 spraw) dzięki udostępnionym mechanizmom.

Projekt Cyfrowy Urząd we Wrotach Małopolski cieszy się również dużym zainteresowaniem podmiotów wyrażających chęć udostępniania swoich elektronicznych procedur poprzez Internet. Obecnie w 56 urzędach, współpracujących z Cyfrowym Urzędem istnieje możliwość załatwienia więcej niż jednej sprawy drogą elektroniczną, a 280 urzędów wykorzystuje co najmniej jedną procedurę on-line - „sprawdzanie stanu sprawy publicznej”.

Przyszłość Cyfrowego Urzędu we Wrotach Małopolski wiąże się ze zwiększaniem ilości procedur administracyjnych oraz standaryzacją usług. Istotna będzie również integracja z innymi systemami ogólnopolskimi. Założenia jakie powstaną podczas współpracy Wrót Małopolski oraz e-PUAPEM stanowić będą wytyczne realizacji projektów regionalnych budowy elektronicznej administracji.

Elektroniczna administracja w Polsce - plany, programy i strategie

E-administracja jest nie tylko narzędziem kształtowania społeczeństwa informacyjnego, ale może także służyć umacnianiu demokracji i praw obywatelskich, albowiem za jej sprawą ludzie uzyskują lepszy wgląd w działalność administracji każdego szczebla. Wielu projektach i inicjatywach Państw Członkowskich zawarta jest idea, która głosi że rozwój demokracji i społeczeństwa obywatelskiego jest powiązany z postępem w dziedzinie nowych technologii informacyjno-technologicznych. Powodzenie tego rozwoju zależy od dbałości przy tworzeniu projektów i planów, które będą wyznaczały zasady wdrażania i funkcjonowania nowych rozwiązań.

Zapóźnienie Polski w dziedzinie tworzenia elektronicznej administracji jest duże. Polska posiada strategiczny plan budowy e-administracji, brak mu jednak planów taktycznych, wskazuj ących jakie konkretnie działania trzeba podjąć, by proces ten był świadomy i uporządkowany.

Aspekty finansowe realizacji Cyfrowego Urzędu

Skumulowany wydatek poniesiony przez Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego oraz dofinansowanie projektu przez Ministerstwo Nauki i Informatyzacji przyczyniło się do bezkosztowego wdrożenia Cyfrowego Urzędu w jednostkach samorządu terytorialnego, które wyraziły chęć współpracy. Stworzenie elektronicznej platformy e-usług a potem cykliczne wprowadzanie do systemu kolejnych procedur on-line spotkało się z dobrym przyjęciem przez partnerów projektu. W sytuacji konieczności szybkiego nadrobienia zapóźnienia cyfrowego skuteczne okazują się działania, kiedy wdrożone mechanizmy nie powoduj ą potrzeby ponoszenia wydatków przez partnerów uczestniczących w przedsięwzięciu, nawet w sytuacji braków infrastrukturalnych - np. braku sieci wewnętrznych w urzędach. Zaletą Cyfrowego Urzędu jest jego dostępność poprzez przeglądarkę internetową, która dostępna jest na wszystkich platformach systemowych. Rozwiązanie to zatem spełnia wymóg administracji, która powinna działać tanio i efektywnie, aby zaspokajać potrzeby obywateli.

Elektroniczna administracja w koncepcjach i działaniach rozwoju w UE i Polsce

Podczas szczytu w Goeteborgu w czerwcu 2001 roku Unia Europejska wyznaczyła sobie cel, jakim jest osiągniecie przez Wspólnotę w 2010 roku pozycji najbardziej konkurencyjnego gospodarczo regionu świata. Jednym etapów dążenia do tego celu jest podjęcie szeregu działań, które pobudzą budowę społeczeństwa informacyjnego, elementem którego jest eGovernment. 

Komisja Europejska definiuje pojęcie elektronicznej administracji jako „wykorzystanie technologii informacyjnych i komunikacyjnych (ICT) w administracji publicznej w ścisłym połączeniu z niezbędną zmianą organizacyjną i nowymi umiejętnościami służb publicznych w tym celu, aby poprawić jakość świadczonych przez administrację usług oraz uczynić bardziej efektywnym proces demokratycznej legitymizacji sprawowania polityki”[1]. 

Definicja ta jasno określa, że elektroniczna administracja stanowi coś więcej niż tylko nowy model zarządzania państwem. Oznacza ona głęboką przebudowę procesów biznesowych administracji, realizowaną na bazie technik informacyjno-komunikacyjnych, dążącą do stanu, gdzie sektor publiczny będzie cechował się przejrzystością i otwartością, był produktywny i efektywny oraz przede wszystkim przyjazny obywatelowi. Obywatel ma bowiem prawo oczekiwać, aby zarządzanie państwem było przewidywalne i zrozumiałe. 

Tak zaprojektowany system jest w stanie być kontrolowanym przez samych obywateli. Wymusza to automatycznie konieczność dążenia do większej „wydajności” ze strony urzędników, których rezultaty pracy w starym systemie było trudne do zmierzenia. Istotą elektronicznej administracji jest orientacja na przedsiębiorstwa, organizacje i obywateli, którzy w dzisiejszej dobie maj ą prawo oczekiwać takiego samego poziomu usług świadczonych przez państwo co świadczy sektor prywatny.

---

^[1] eEurope 2005 Action Plan (http://europa.eu.int/information_society/eeurope/2005/index_en.htm)

Integracja z innymi systemami ogólnopolskimi systemami

Informatyzacja urzędów ma objąć swoim zasięgiem całą Polskę, Wrota Małopolski są tylko pilotażowym programem, prezentującym nowatorskie w skali naszego podejście do realizacji spraw administracyjnych za pośrednictwem Internetu.

W tym celu Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji zainicjowało projekt e - PUAP (Platforma Usług Administracji Publicznej). Jest to platforma będąca podstawą standaryzacji wszelkich informatycznych usług Administracji Publicznej. W ten sposób Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji realizuje jeden z podstawowych priorytetów swojego działania w zakresie informatyzacji i jednocześnie spełnia wymagania wynikające z ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne.[1]

Portal e-PUAP stanowi w założeniu narzędzie, które w przyszłości pośredniczyć będzie pomiędzy usługobiorcami a usługodawcami w zakresie realizacji usług administracji publicznej.

Pośrednictwo to obejmuje następujące role systemu:[2]

1.     Dostarczanie informacji o dostępnych usługach w innych portalach - rola katalogu, polegająca na tym, że e-PUAP zawiera odnośnik do serwisu internetowego obsługującego daną usługę, jest to swego rodzaju portal internetowy (katalog linków, wyszukiwarka), za pośrednictwem którego Internauta może dotrzeć do pożądanych informacji.

2.     Pośredniczenie w wymianie danych - rola bramki, oznaczająca, że ePUAP zawiera mechanizmy identyfikacji, uwierzytelniania i autoryzacji obywatela (zaufana strona). Po zalogowaniu do Systemu e-PUAP obywatel ma dostęp do usługi (bez konieczności każdorazowego podawania swoich danych identyfikacyjnych),

3.     Informowanie o przebiegu realizacji usługi - rola notyfikatora, e-PUAP

daje możliwość generowania komunikatów do usługobiorców o zdarzeniach go dotyczących (takich jak np. zaległe podatki, przypomnienie o opłatach). Po zalogowaniu się użytkownik otrzymuje informacje o sprawach które go dotyczą (w formie osobistego informatora). Z drugiej strony system e-PUAP odbiera również informacje o zdarzeniach od zewnętrznych systemów (np. resortowych),

4.      Udostępnianie usługobiorcom usług własnych, które mogą być wykorzystane przy konstruowaniu portali administracji publicznej - rola koordynatora, polegająca na tym, że system e-PUAP nie tylko odbiera informacje o zdarzeniach dotyczących usługi, ale także przesyła je do innych systemów usługodawców.

Wykorzystując doświadczenie Wrót Małopolski w realizacji Cyfrowego Urzędu przewidywana jest współpraca programów e-PUAP oraz Wrota Małopolski w zakresie:

• wykorzystanie „procesów wspólnych” e -PUAP,
• dostęp Wrót Małopolski do rejestrów centralnych,
• zapobieganie redundancji (dublowania się) procedur realizowanych lokalnie w Wrotach Małopolski i procedur centralnych w ramach e -PUAP,
• wykorzystanie doświadczeń Wrót Małopolski w przygotowywaniu standardów wymiany danych drogą elektroniczną,
• dostęp do procedur on-line realizowanych w Cyfrowym Urzędzie we Wrotach Małopolski z poziomu e-PUAPU i odwrotnie dostęp do procedur z e-PUAPU z poziomu Cyfrowego Urzędu we Wrotach Małopolski,
• zintegrowanie profili użytkowników e-PUAPU i Cyfrowego Urzędu we Wrotach Małopolski (ten sam login i hasło zarówno dla użytkowników Cyfrowego Urzędu we Wrotach Małopolski i e-PUAPU),
• wykorzystanie przez administrację samorządową uczestniczącą w projekcie Wrót Małopolski dostępu do elektronicznej skrzynki podawczej realizowanej w e-PUAPIE,
• wykorzystanie usług walidacyjnych wykorzystywanych w Cyfrowym Urzędzie we Wrotach Małopolski przez e-PUAP oraz PESEL2.

Zarówno program e - PUAP jak i Wrota Małopolski są częścią globalnego Planu Informatyzacji Państwa wynikającego z Ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne. Organem nadzorujący Plan Informatyzacji Państwa jest Rada Ministrów, za koordynację odpowiedzialny jest Minister ds. Informatyzacji zaś samymi wykonawcami projektów są ministrowie poszczególnych resortów.

Działania Cyfrowego Urzędu we Wrotach Małopolski wpisują się również w realizację Programu PESEL2, którego celem jest stworzenie usług realizowanych przez administrację publiczną za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej (Internet, telefonia mobilna) polegających na potwierdzaniu, weryfikacji i udostępnianiu danych z rejestrów i ewidencji ludności, urzędów stanu cywilnego oraz dowodów osobistych. Możliwa będzie wówczas sprawna, i bezpieczna identyfikacja mieszkańców Polski oraz weryfikacja autentyczności dokumentów, którymi posługuj ą się w kontaktach z organami państwa oraz w obrocie gospodarczym i operacjach finansowych. W zamierzeniu usługi te mają poprawić pozycję konkurencyjną szczególnie małych i średnich przedsiębiorców.

Funkcjonujący obecnie rejestr informacji o osobach fizycznych, jakim jest obecnie PESEL, nie posiada na dzień dzisiejszy parametrów, szczególnie w zakresie aktualności danych, potrzebnych dla udostępniania wiarygodnej i gwarantowanej informacji oraz pełnienie funkcji zbioru referencyjnego. W związku z tym planuje się zbudowanie spójnego systemu informacyjnego obejmującego osoby fizyczne, istotne zdarzenia związane z tymi osobami oraz dokumenty tożsamości, który przejmie dane i zadania aktualnie funkcjonującego systemu PESEL. Stworzony system będzie oparty na współpracy systemów informatycznych zarządzających rejestrami i ewidencjami na poziomach centralnym i regionalnym (lokalnym). Doświadczenia zdobyte podczas pilotażowego projektu Cyfrowy Urząd, jego kolejnych edycji oraz w związku najnowszą z rozbudową zakładającą tworzenie profili użytkowników w sposób zasadniczy przyczynią się do stworzenia jednolitego zbioru referencyjnego PESEL2. [3]

---

[1]  Ustawie o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne z dnia 17 lutego 2005 r., (Dz.U. Nr. 64, poz. 565)

[2]   (puap.mswia.gov.pl/index.php?option=com_frontpage&Itemid=1)

[3]   Strona programu PESEL2 (pesel2.mswia.gov.pl/index.php?view=aktualnosci)

Wybrane inicjatywy służące budowie społeczeństwa informacyjnego w Unii Europejskiej i Polsce

Unia Europejska

Martin Bangeman za sprawą raportu z 1994 roku „Europa i globalne Społeczeństwo Informacyjne. Rekomendacja dla Komisji Europejskiej”[1], dokonał popularyzacji tego terminu społeczeństwo informacyjne i co ważniejsze zdefiniował możliwe drogi pobudzania sektora informacyjnego w Unii Europejskiej przez władzę centralną. Począwszy od 1994 roku Unia Europejska przygotowała i wdrożyła szereg strategii.

Zalicza się do nich inicjatywa “eEurope: An Information Society for All”, zapoczątkowana 8 grudnia 1988 roku, przez przewodniczącego Komisji Europejskiej Romano Prodiego.

Na specjalnym posiedzeniu Rady Unii Europejskiej w Lizbonie, 23 - 24 marca 2000 r., poświęconym ekonomicznym i socjalnym aspektom rozwoju Europy Rada przyjęła strategię, zwaną lizbońską, budowy do 2010 roku "najbardziej konkurencyjnej i dynamicznej, bazującej na wiedzy gospodarki świata, zdolnej do proporcjonalnego wzrostu ekonomicznego, oferującej więcej lepszych miejsc pracy oraz większą spójność społeczną". Wytyczono wówczas sześć priorytetów za sprawą których możliwe byłoby osiągniecie wytycznych:

• "eEurope - an Information Society for All"
• rynek wewnętrzny
• usługi finansowe
• przedsiębiorczość
• europejskie badania naukowe
• przegląd instrumentów finansowych

Nowa europejska gospodarka (new, economy, knowledge-based economy) miałaby osiągnąć taki stan poprzez realizację założeń inicjatywy "eEurope". Jest to plan działania dla całej Europy a zwłaszcza kraje kandydujące do Unii Europejskiej, które stoją przed zadaniem poprawy konkurencyjności wobec państw zrzeszonych w UE.

Z kolei podczas szczytu Unii Europejskiej w Feirze 19 - 20 czerwca 2000 r. przyjęto plan działania "eEurope 2002". Zakładał on realizację określonych w inicjatywie celów do końca 2002 roku, które pogrupowane były trzy grupy tematyczne, rozwinięte w jedenastu szczegółowych punktach:

1)      Tańszy, szybszy i bezpieczny Internet

a)       tańszy i szybszy dostęp do Internetu,

b)       szybki Internet dla badań i studentów,

c)       bezpieczne sieci i inteligentne karty (smart cards).

2)      Inwestowanie w ludzi i umiej ętności

a)      młodzież Europy w erze cyfrowej,

b)       praca w gospodarce opartej na wiedzy (knowledge-based economy),

c)       powszechne korzystanie z gospodarki opartej na wiedzy.

3)      Pobudzanie wykorzystania Internetu

a)      przyspieszenie elektronicznej gospodarki,

b)       rząd on-line: elektroniczny dostęp do usług publicznych,

c)       służba zdrowia on-line,

d)      zawartość cyfrowa w sieciach globalnych,

e)       inteligentny system transportu.

Oceny realizacji planu działania eEurope 2002 dokonano po raz pierwszy w dniach 7 - 8 grudnia 2000 roku. Zyskała wówczas akceptację polityczną oraz przyjęto 23 wskaźniki rozwoju społeczeństwa informacyjnego a także podkreślono konieczność przeprowadzenia dogłębnej analizy metodologii oceny. Wyrazem oceny był dokument "National Progress Report", będący raportem z pierwszych dokonań krajów w dziedzinie normowanej inicjatywą.

Mając na uwadze doświadczenia zdobyte podczas realizacji inicjatywy eEurope 2002 oraz nowe wyzwania jakie staj ą przed Wspólnotą opracowano kolejny plan - eEurope 2005. Stanowił on konkretne i kompleksowe rozwiązania, dotąd jeszcze nie proponowane i rozwijane. Skupiały się one na zagadnieniach: e- administracji, e-zdrowia, e-edukacji i e-gospodarki, które wprost stymulowały będą rozwój nowych usług. Bezpośrednim efektem realizacji tych założeń stać się miało wykreowanie popytu na usługi sieciowe. Inicjatywa eEurope była również bardzo istotna z punktu wiedzenia koncentracji na użytkowniku, którym jest obywatel. Celem strategii było zwiększenie udziału jednostek w rozdziale profitów nowoczesnej gospodarki, stworzenie im nowych możliwości rozwoju i podniesie ich umiejętności. eEurope dostarczyło narzędzi pomagających w integracji społecznej pod każdym względem. W planie eEurope uwaga skupiona była na dwóch grupach działań:

• rozwoju usług, aplikacji i treści dotyczących zarówno sektora publicznego jak i prywatnego
• -rozwoju infrastruktury szerokopasmowej oraz poprawy jej bezpieczeństwa.

Do 2005 r. Unia Europejska powinna według założeń planu posiadać:

1.     nowoczesne elektroniczne usługi publiczne:

-        e-administrację,

-        usługi z zakresu e-nauczania,

-        usługi z zakresu e-zdrowia,

2.      dojrzałe środowisko dla e-biznesu.

Osiągnięcie powyższego umożliwione miało być poprzez:

-        powszechną dostępność łączy szerokopasmowych po przystępnych cenach,

-        bezpieczną infrastrukturę informatyczną usług,

-        wzmocnienie konkurencyjności, interoperatywności oraz dostępu do rozmaitych sieci.

Najważniejszą obecnie i zarazem najbardziej aktualną inicjatywą europejską podejmującą tematykę społeczeństwa informacyjnego jest Program „i2010 - Europejskie Społeczeństwo Informacyjne na rzecz wzrostu i zatrudnienia”, ogłoszony 1 czerwca 2005 roku.[2] Inicjatywa ta stanowi zarazem kontynuację planów działania eEurope 2002 i eEurope 2005, a także założeń przedstawionych w ramach Strategii Lizbońskiej. Nowy plan zakłada:

• ukończenie jednolitej europejskiej przestrzeni informacyjnej wspierającej otwarty i konkurencyjny rynek wewnętrzny w dziedzinie społeczeństwa informacyjnego i mediów;
• wzmocnienie innowacji i inwestycji w badaniach nad technologiami informacyjno-komunikacyjnymi w celu stworzenia nowych i lepszych miejsc pracy;
• stworzenie integracyjnego europejskiego  społeczeństwa informacyjnego, które przyczyni się do wzrostu i powstania nowych miejsc pracy w sposób zgodny z zasadami zrównoważonego rozwoju, stawiając na pierwszym miejscu lepszy poziom usług publicznych i jakość życia.

W każdej z wymienionych powyżej dziedzin sprecyzowano konkretne działania służące ich realizacji. Najciekawsze z propozycji to:

• opracowanie i wdrożenie strategii na rzecz bezpiecznego europejskiego społeczeństwa;
• przedstawienie wniosku dotyczącego zwiększenia o 80 procent wspólnotowego wsparcia dla badań nad technikami informacyjno- komunikacyjnymi do 2010 roku oraz zachęcanie państw członkowskich do podjęcia podobnego kroku;
• -określenie polityki w dziedzinie e-biznesu, mającej na celu usunięcie barier technologicznych, organizacyjnych i prawnych utrudniających wprowadzenie nowych technik informacyjno-komunikacyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem małych i średnich przedsiębiorstw;
• przyjęcie Planu działania na rzecz elektronicznej administracji oraz strategicznych wytycznych na temat usług publicznych opartych na nowych technikach.

Polska

W dniach 11-12 maja 2000 r. w Warszawie miała miejsce Europejska Konferencja Ministerialna, poświęcona zagadnieniom Społeczeństwa Informacyjnego (Information Society - Accelerating European Integration). Uczestnicy konferencji, czyli kraje Europy Środkowej i Wschodniej, ubiegające się o akces do UE, wzorując się na dokumencie „eEuropa”, przy współpracy z Komisją Europejską, przyjęły własny plan działań na rzecz rozwoju społeczeństwa informacyjnego - „eEurope+ - a co-operative effort to Implement the Information Society in Europe”. Polska zdeklarowała się wówczas stworzyć własną strategię - „ePolska”. Deklaracja konferencji warszawskiej była z uznaniem przypomniana podczas szczytów UE w Nicei (grudzień 2000 r.) oraz Sztokholmie (marzec 2001 r.).

Poszczególne resorty w Polsce prowadziły działania w dziedzinie społeczeństwa informacyjnego. 14 lipca 2000 roku przyjęta została Uchwała Sejmu RP, zatytułowana „W sprawie budowania podstaw społeczeństwa informacyjnego w Polsce”. Następnie 28 listopada 2000 r. Rada Ministrów przyjęła "Stanowisko w sprawie uchwały Sejmu RP z dnia 14 lipca 2000 r. w sprawie budowania podstaw społeczeństwa informacyjnego w Polsce", oraz dokument programowy "Cele i kierunki rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce", przygotowany przez Komitet Badań Naukowych we współpracy z Ministerstwem Łączności. Z kolei na podstawie przytoczonego dokumentu programowego powstał program “ePolska, czyli Strategia rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce na lata 2001-2006”. Dokument ten przedstawia analizę potrzeb w sferze dostępu do informacji, jej zakresu, środków jej przekazywania i udostępniania oraz nakładów niezbędnych dla osiągnięcia określonych w planie działań celów.

Główne założenia programu ePolska to:

0.      cel „0”: Rozwój infrastruktury teleinformatycznej

1.      Powszechny, tańszy, szybszy i bezpieczny internet

2.      Inwestowanie w ludzi i umiejętności

3.      Stymulowanie lepszego wykorzystania technologii informacyjnych

4.      Teleinformatyka na obszarach wiejskich

5.      Rozwój radiofonii i telewizji cyfrowej

Plan ePolska został poddany ocenie przez różnego rodzaju środowiska, miedzy innymi przez Polską Izbę Informatyki i Telekomunikacji. Główne przedstawione zarzuty to:[3]

• brak korelacji przedstawionego programu z ośrodkami i organizacjami pozarządowymi, w tym w szczególności z samorządem terytorialnym i gospodarczym oraz organizacjami zawodowymi i naukowymi;
• opisany jako "cel 0" rozwój infrastruktury, sam w sobie nie powinien stanowić celu, choć niewątpliwie stanowi warunek, rozwoju społeczeństwa informacyjnego;
• nie uwzględniono strategii rozwoju systemów informacji o terenie, stanowiących bazę odniesienia dla zarządzania zasobami naturalnymi, funkcjonowania sądów, służb geodezyjnych, transportu, budownictwa, informacji turystycznej itp.

Nie mniej jednak doceniono dokument, argumentuj ąc to tym, że „przejęty z dokumentu eEurope 2002 schemat i struktura dokumentu, wydają się właściwe i adekwatne do skali zamierzeń i oczekiwań” oraz „pomimo wspomnianych niedoskonałości, dokument stanowi znaczący krok w procesie porządkowania działań, warunkujących rozwój społeczeństwa informacyjnego w Polsce”.

1 lipca 2002 roku powstało Ministerstwo Nauki i Informatyzacji na czele z ministrem M. Kleibergiem. Po czym w tym samym roku powstały dwa nowe departamenty: Departamentu Systemów Informatycznych Administracji Publicznej (DIA) oraz Departamentu Promocji Społeczeństwa Informacyjnego (DPI). Do zadań DPI należą:

1.     Prace projektowe budowy rządowego systemu e-Government pod nazwą „Wrota Polski”;

2.     Portal administracji publicznej - gov.pl - pilotaż;

3.     Dofinansowanie lokalnych systemów e-Government;

4.     Przygotowanie standardów obiegów dokumentów i danych dla potrzeb administracji publicznej;

5.     Promocja Społeczeństwa Informacyjnego;

6.     Wsparcie dla tworzenia polskich zasobów edukacyjnych Internetu w tym Polskiej Biblioteki Internetowej;

5 maja 2006 roku utworzone zostało Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa a dział Informatyzacja przeniesiono do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji.

W najbliższej przyszłości dokumentami reguluj ącymi zagadnienia społeczeństwa informacyjnego będą (obecnie jeszcze na etapie projektowania):

• „Strategia Rozwoju Kraju 2007 - 2015”
• „Narodowy Planu Rozwoju 2007-2013" oraz "Program operacyjny nauka, nowoczesne technologie i społeczeństwo informacyjne."

„Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015”, której projekt został wstępnie zaakceptowany przez Radę Ministrów w dniu 27 czerwca 2006 roku, jest podstawowym dokumentem strategicznym, określającym cele i priorytety w obszarze rozwoju społeczno-gospodarczego Polski oraz warunki, które powinny ten rozwój zapewnić. Szczególną uwagę Strategii poświęca się zagadnieniom uniknięcie zagrożeń i wykluczenie polskiego społeczeństwa ze wspólnoty społeczeństw najbardziej rozwiniętych, tworzących globalne społeczeństwo informacyjne. Aby zapobiec takiej sytuacji proponuje inwestowanie ludzi i stworzenie im szans i możliwości stałego rozwoju poprzez „wykształcenie obywateli informujących się, komunikujących się, uczących się i tworzących - w warunkach coraz bardziej powszechnego dostępu do technik informacyjno- komunikacyjnych i w konsekwencji do informacji.

W podobnym tonie wypowiada się „Narodowy Planu Rozwoju 2007­2013", przyjęty przez Radę Ministrów 11 stycznia 2005 r., w którym czytamy - „wspierane będą lokalne programy edukacyjne i pomocowe adresowane do grup znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji oraz przeciwdziałające wykluczeniu informacyjnemu.” Narzędziem wykonawczym Narodowego Planu Rozwoju będzie „Program Operacyjny Nauka, nowoczesne technologie i społeczeństwo informacyjne”, celem którego jest rozwój sfery badawczo- rozwojowej oraz jej powiązań ze sferę przedsiębiorczości budującej gospodarkę opartą na wiedzy.

---

[1] Bangemann M., op. cit.

[2]   Communication from the Commission to the Council, the European Parliament, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions “i2010 - A European Information Society for growth and employment” COM(2005) 229.

[3]   Frydrych A., Uwagi do projektu dokumentu "ePolska - Strategia rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce na lata 2001 - 2006, Polska Izba Informatyki i Telekomunikacji, (piit.org.pl)