Zmiany
w podziale terytorialnym państwa silą rzeczy musialy mieć wpływ na status
prawny radnych w toku ich kadencji. Ta nadzwyczajna sytuacja została uregulowana
przez ustawodawcę odrębnie, w Rozdziale 40 działu Działu VI Ordynacji
wyborczej. I tak, zgodnie z art. 197 z mocy samego prawa uległy rozwiązaniu te
rady, które funkcjonowały w jednostkach samorządowych z których wyłonione zostały
nowe, liczniejsze jednostki. Mandat
radnego wygasał z mocy prawa również w sytuacjach gdy:
1) z jednostki
samorządu terytorialnego został wyłączony obszar stanowiący okręg wyborczy (lub
tylko część okręgu wyborczego) dla wyboru danej rady i został on włączony do
sąsiedniej jednostki, natomiast radny nie spełniał warunku stałego zamieszkania
w tym okręgu i nie był w nim wybrany,
2) jednostka
samorządu terytorialnego została włączona do innej jednostki albo dwie
jednostki lub więcej połączone zostały w nową jednostkę,
Wygaśnięcie
mandatu radnego z tych przyczyn nastąpiło w dniu wejścia w życie zmiany w
podziale terytorialnym państwa. Wygaśnięcie mandatu stwierdzała właściwa rada, w drodze uchwały, podjętej w
ciągu trzech miesięcy od wystąpienia przyczyn wygaśnięcia mandatu.
***
Wygaśnięcie
mandatu radnego we wszystkich przypadkach określonych w art. 190 ust. 1
Ordynacji wyborczej stwierdza rada gminy w drodze uchwały, najpóźniej w ciągu 3
miesięcy od wystąpienia przyczyny wygaśnięcia (art. 190 ust. 2 Ordynacji).
Jeżeli jednak mandat miałby wygasnąć z powodu: odmowy złożenia ślubowania,
pisemnego zrzeczenia się mandatu albo utraty prawa wybieralności lub braku tego
prawa w dniu wyborów, rada gminy - przed podjęciem uchwały o stwierdzeniu
wygaśnięcia mandatu - powinna umożliwić radnemu złożenie wyjaśnień.
Uchwałę o wygaśnięciu mandatu doręcza się niezwłocznie
zainteresowanemu i przesyła wojewodzie oraz wojewódzkiemu komisarzowi
wyborczemu. Tylko wówczas, gdy rada gminy podjęła uchwałę o wygaśnięciu mandatu
z powodu utraty prawa wybieralności lub braku tego prawa w dniu wyrobów, radny
ma prawo odwołać się, w terminie 7 dni od doręczenia mu tej uchwały, do
właściwego sądu okręgowego.
W tym przypadku mandat
radnego nie wygasa (tak jak w pozostałych omówionych przypadkach) z dniem
podjęcia uchwały przez radę gminy, ale z dniem wydania przez sąd orzeczenia
oddalającego odwołanie. Mandat nie wygaśnie, jeżeli sąd uwzględni odwołanie
radnego.
Inny charakter ma utrata mandatu w okolicznościach
związanych z wykonywaniem przez radnego pracy w ramach stosunku pracy
w urzędzie gminy, w której uzyskał mandat, oraz wykonywaniem funkcji
kierownika w jednostce organizacyjnej tej gminy.
Zagadnienia te, związane z odpowiedzialnością radnego w
ramach przepisów antykorupcyjnych
omawiam w następnym rozdziale pracy.
