Ustęp 1 art. 25 ustawy
samorządowej przyznaje radnym prawo do
ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych. Przed wejściem w życie
kodeksu karnego z 1997 r. zapis ten mógł i wzbudzał liczne wątpliwości. Choć
przepis art. 120 § 11 k.k. z 1969 r. wyraźnie stanowił, że radny jest
funkcjonariuszem publicznym to przecież przepis ten ustanowiony został w
okresie, gdy nie istniał w Polsce samorząd terytorialny, a więc pierwotnie
dotyczył radnych rad narodowych. Stąd właśnie niezbędne wydawało się
umieszczenie takiego zapisu w ustawie samorządowej. Ustawodawca uznał
widocznie za niewystarczające reguły wykładni celowościowej i systemowej
przemawiające na rzecz uznania radnego za funkcjonariusza publicznego.
Wszystkie te wątpliwości
rozwiewa obecne brzmienie art. 115, §13, że funkcjonariuszem
publicznym jest (...) poseł, senator, radny[1]. W k.k. z 1997 r.
Ustawodawca wprowadził rozdział XXIX Przestępstwa
przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego.
Sankcjami
karnymi obłożone zostały czyny godzące w działalność funkcjonariuszy publicznych
polegające na:
1) naruszeniu
nietykalności cielesnej funkcjonariusza publicznego,
2) czynnej napaści na
funkcjonariusza publicznego,
3) wywieraniu
przemocą lub groźbą bezprawną wpływu na czynności urzędowe funkcjonariusza
publicznego,
4) stosowaniu
przemocy lub groźby bezprawnej w celu zmuszenia funkcjonariusza publicznego do
przedsięwzięcia lub zaniechania prawnej czynności służbowej. Zapis chroni
wykonywanie przez funkcjonariusza publicznego prawnej czynności służbowej przed
zmuszeniem do jej zaniechania. Stan faktyczny tego przestępstwa zostaje
spełniony bez względu na to, czy zastosowana przemoc lub groźba bezprawna były
tak skuteczne, że doprowadziły do zaniechania podjętej czynności prawnej, czy
też nie. Karalne bowiem jest już samo działanie podjęte w celu zmuszenia
środkami przemocy lub groźby bezprawnej, natomiast obojętne jest, czy cel
został istotnie osiągnięty. Zamach na czynność prawną zmierza w zasadzie w
dwóch kierunkach - do przeszkodzenia w podjęciu lub dokonaniu podjętej już
czynności w ogóle, albo do nadania czynności podejmowanej przez funkcjonariusza
publicznego kierunku niezgodnego z jego wolą[2],
5) znieważeniu
funkcjonariusza publicznego
Taka sama ochrona przysługuje osobom przybranym do
pomocy funkcjonariuszom publicznym[3].
[1] Ustawa z dnia 6
czerwca 1997 r. Kodeks karny. (Dz. U. Nr 88, poz. 553 z dnia 2 sierpnia 1997
r.)
[2] Wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 26 kwietnia 1986 r. OSNKW 1982/9/60
[3] Bardzo
interesujący wyrok Sądu Najwyższego dotyczący właśnie osób przybranych do
pomocy zapadł w 1972 r. Otóż SN za osobę przybraną do pomocy uznał każdą osobę,
która samorzutnie pomaga funkcjonariuszowi publicznemu w wykonaniu obowiązków
służbowych, a tym samym zrównał jej prawo do ochrony z ochroną funkcjonariuszy
publicznych. Wyrok SN z dnia 20 stycznia 1972 r. OSNKW 1972/5/92
