Ochrona prawna radnego

Ustęp 1 art. 25 ustawy samorządowej przyznaje radnym  prawo do ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych. Przed wejściem w życie kodeksu karnego z 1997 r. zapis ten mógł i wzbudzał liczne wątpliwości. Choć przepis art. 120 § 11 k.k. z 1969 r. wyraźnie stanowił, że radny jest funkcjonariuszem publicznym to przecież przepis ten ustanowiony został w okresie, gdy nie istniał w Polsce samorząd terytorialny, a więc pierwotnie dotyczył radnych rad narodowych. Stąd właśnie niezbędne wydawało się umieszczenie takiego zapisu w ustawie samorządowej. Ustawodawca uznał widocznie za niewystarczające reguły wykładni celowościowej i systemowej przemawiające na rzecz uznania radnego za funkcjonariusza publicznego.

Wszystkie te wątpliwości rozwiewa obecne brzmienie art. 115, §13, że funkcjonariuszem publicznym jest (...) poseł, senator, radny[1]. W k.k. z 1997 r. Ustawodawca wprowadził rozdział XXIX Przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego.

Sankcjami karnymi obłożone zostały czyny godzące w działalność funkcjonariuszy publicznych polegające na:

1)    naruszeniu nietykalności cielesnej funkcjonariusza publicznego,

2)    czynnej napaści na funkcjonariusza publicznego,

3)    wywieraniu przemocą lub groźbą bezprawną wpływu na czynności urzędowe funkcjonariusza publicznego, 

4)    stosowaniu przemocy lub groźby bezprawnej w celu zmuszenia funkcjonariusza publicznego do przedsięwzięcia lub zaniechania prawnej czynności służbowej. Zapis chroni wykonywanie przez funkcjonariusza publicznego prawnej czynności służbowej przed zmuszeniem do jej zaniechania. Stan faktyczny tego przestępstwa zostaje spełniony bez względu na to, czy zastosowana przemoc lub groźba bezprawna były tak skuteczne, że doprowadziły do zaniechania podjętej czynności prawnej, czy też nie. Karalne bowiem jest już samo działanie podjęte w celu zmuszenia środkami przemocy lub groźby bezprawnej, natomiast obojętne jest, czy cel został istotnie osiągnięty. Zamach na czynność prawną zmierza w zasadzie w dwóch kierunkach - do przeszkodzenia w podjęciu lub dokonaniu podjętej już czynności w ogóle, albo do nadania czynności podejmowanej przez funkcjonariusza publicznego kierunku niezgodnego z jego wolą[2],

5)    znieważeniu funkcjonariusza publicznego

Taka sama ochrona przysługuje osobom przybranym do pomocy funkcjonariuszom publicznym[3].

---

[1] Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny. (Dz. U. Nr 88, poz. 553 z dnia 2 sierpnia 1997 r.)

[2] Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 1986 r. OSNKW 1982/9/60

[3] Bardzo interesujący wyrok Sądu Najwyższego dotyczący właśnie osób przybranych do pomocy zapadł w 1972 r. Otóż SN za osobę przybraną do pomocy uznał każdą osobę, która samorzutnie pomaga funkcjonariuszowi publicznemu w wykonaniu obowiązków służbowych, a tym samym zrównał jej prawo do ochrony z ochroną funkcjonariuszy publicznych. Wyrok SN z dnia 20 stycznia 1972 r. OSNKW 1972/5/92