Pomoc społeczna jest udzielana ze względu na trudne sytuacje życiowe
osób. Ustawa o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 nie konkretyzuje tych
sytuacji, jednak w art. 7 wymienia najczęstsze powody ich powstawania. Mimo, iż
przyczyny udzielania pomocy społecznej nie są określone w kolejności
pierwszeństwa ich uwzględniania, to nie bez przyczyny jako pierwsze zostało
wymienione ubóstwo. Jest ono podstawową i jedną z najstarszych przyczyn
dobroczynności, a następnie opieki i pomocy społecznej. Wskaźnik ubóstwa
wskazywał w Polsce od wielu lat tendencję rosnącą[1].
Pojecie ubóstwa jest pojęciem względnym i trudnym do
jednoznacznego określenia w
czasie i przestrzeni. Na przestrzeni stuleci w wielu państwach poprawił
się standard życia, w tym również ludzi ubogich. Próba oceny, czy w danym
przypadku mamy do czynienia z ubóstwem, powinna odwoływać się do pewnych
wielkości ekonomicznych – takich jak minimum egzystencji czy minimum socjalne.
Wyznacznikiem ubóstwa może być również dochód, który stanowi jedno z kryteriów
przyznawania wielu świadczeń z pomocy społecznej[2].
Wszystko to daje w efekcie duże rozbieżności w odpowiedziach na pytanie, kto w
danym społeczeństwie powinien być uznany za ubogiego i w szacowaniu rozmiarów
zjawiska[3].
Definicja ubóstwa w świadomości społecznej funkcjonuje jako brak dostatecznych
środków materialnych do życia, jako bieda, niedostatek. Ubóstwo można
zdefiniować jako stan poniżej pewnego zmiennego w czasie progu dochodowego lub
progu realizacji potrzeb w odniesieniu do jednostki, rodziny, lub grupy
społecznej[4].
Na gruncie ustawy o pomocy społecznej można przyjąć, że ubóstwo odnosi się do
sytuacji, w której osoby lub rodziny nie posiadają dochodów lub też dochody ich
są niższe od kryteriów dochodowych uprawniających do świadczeń pieniężnych z
pomocy społecznej. Do grupy tej zaliczamy osoby i rodziny, których dochód na
osobę nie przekracza 351 zł miesięcznie oraz 477 zł w przypadku osoby samotnie
gospodarującej. Ubóstwo jest jednym z podstawowych problemów z którym spotykają
się mieszkańcy gminy Osiek. Ubóstwo najczęściej wiąże się z innymi
okolicznościami wywołującymi trudne sytuacje życiowe. Do najbardziej znaczących
należą dziś niewątpliwie bezrobocie oraz bezdomność. Są one przyczyną
marginalizacji ludzi i głównym źródłem ubóstwa. Zjawisko ubóstwa może być także
wywołane niepełnosprawnością, ale i biernością życiową i brakiem
odpowiedzialności za siebie i własną rodzinę. Ubóstwo na terenie gminy związane
jest najsilniej z bezrobociem. W gminie
Osiek na przestrzeni ostatnich lat nasilił się. Z roku na rok wzrasta
systematycznie liczba osób zwracająca się z tym problemem do GOPS. Powodem tego
jest przede wszystkim niewystarczająca ilość środków finansowych, jakimi
dysponują rodziny w stosunku do wzrastających w szybkim tempie kosztów
utrzymania. Niski poziom dochodów rodzin nie pozwala na zabezpieczenie
podstawowych środków materialnych na utrzymanie mieszkania, zabezpieczenie
potrzeb edukacyjnych, zdrowotnych i kulturalnych. W celu likwidacji skutków
ubóstwa pracownicy socjalni wnioskują o
udzielnie pomocy materialnej rodzinom borykającym się z tym problemem. Szybkie
wykrywanie i docieranie do rodzin czy osób znajdujących się na skraju ubóstwa,
a później intensywna praca socjalna przyczynia się do zapobiegania utrwalaniu
się postaw bierności.
[1] I. Sierpowska, Ustawa o ...,
s. 16.
[2] I. Sierpowska, Ustawa o ...,
s. 18.
[3] T.
Pilch, I. Lepalczyk (red.), Pedagogika społeczna. Człowiek w zmieniającym
się świecie, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2003, s. 342.
[4] W.
Toczyski (red.), Natura i kwestia ubóstwa, OBS, Gdańsk – Warszawa 1991,
s. 12.
