Proces budowy społeczeństwa informacyjnego, w którym główną rolę
odgrywa obieg informacji napędzany nowymi technikami informacyjno-komunikacyjnymi, bogaty jest w wyzwania. Dotyczą one zarówno państwa jak i nas
samych, czyli obywateli. Szeroko pojęta informatyzacja i Internet, będący
narzędziem budowania społeczeństwa informacyjnego są przyczyną rewolucji w
wielu dziedzinach naszego życia.
Nikogo już dzisiaj nie dziwi, że większość dla nas istotnych spraw
(np. bankowość) załatwianych jest drogą elektroniczną. Zinformatyzowane
procedury ułatwiają nam życie, oszczędzaj ą czas oraz przyczyniaj ą się do
większej przejrzystości i otwartości działań. Są też i negatywne aspekty nowych
rozwiązań technicznych, jak chociażby wzrost bezrobocia, wśród ludzi którzy nie
potrafią odnaleźć się w nowej rzeczywistości. Nie mniej jednak z każdą
rewolucją wiąże się jakaś strata i zysk.
W XXI wieku obywatel nowoczesnego państwa ma pełne prawo
oczekiwać, aby kontakt z urzędami i instytucjami obywał się drogą
elektroniczną. Informatyzacja administracji publicznej niesie ze sobą wiele
szans. Poprawnie bowiem przeprowadzona przyczyni się do tego, że sektor
publiczny stanie się otwarty i przejrzysty, albowiem zarządzanie państwem musi
być zrozumiałe i przewidywalne, otwarte na współpracę z obywatelami i kontrolę
z ich strony. Z kolei otwartość i przejrzystość sprzyjają przyjaznemu
charakterowi. Usługi sektora publicznego winny być zorientowane na obywateli,
organizacje i przedsiębiorstwa, a nie na potrzeby biurokracji. Informatyzacja
wiąże się wreszcie z większą produktywnością i efektywnością. Zasadą bowiem
musi być realizacja usług przy jak najwyższej jakości przy najbardziej
efektywnym wykorzystaniu pieniędzy podatników.
Integracja z Unią Europejską stawia przed administracją nowe
wyzwania. Coraz częściej gdzie indziej pracujemy, a gdzie indziej mieszkamy.
Nasza mobilność też wzrosła. Stad też istotne znaczenie ma możliwość
załatwiania spaw niezależnie od tego gdzie jesteśmy. Z pomocą w tym przypadku
przychodzi nam elektroniczna administracja, rozumiana jako możliwość
załatwiania spraw przez Internet. Standardem w wielu krajach Unii Europejskiej
jak i w innych państwach na świecie jest już możliwość załatwienia dowolnej
sprawy z urzędem bez wychodzenia z domu, wystarczy bowiem tylko komputer z
dostępem do Internetu.
Celem niniejszej pracy było zaprezentowanie takiego właśnie
cyfrowego urzędu, jako miejsca spotkań administracji publicznej z obywatelem.
Przeprowadzona analiza dotychczasowego dorobku Unii Europejskiej oraz Polski w
kwestii budowy społeczeństwa informacyjnego, którego wymiernym rezultatem jest
elektroniczna administracja służyła określeniu podstaw funkcjonowania Cyfrowego
Urzędu we Wrotach Małopolski. Z kolei analiza podstaw prawnych informatyzacji w
Polsce posłużyła jako wskazanie narzędzi wykonawczych do budowy
e-administracji.
Czy zatem użyte w pracy stwierdzenie, iż Cyfrowy Urząd we Wrotach
Małopolski, spełnia europejskie wymogi budowy eGovernment oraz jest wyrazem
najnowszych dążeń Polski w dziedzinie informatyzacji działalności podmiotów
realizujących zadania publiczne jest słuszne?
Stworzenie elektronicznej administracji jest tylko częścią idei
budowy społeczeństwa informacyjnego. W szeregu programów i inicjatyw
europejskich podnosi się konieczność dążenia do najbardziej konkurencyjnej i
dynamicznej, bazującej na wiedzy gospodarki świata, zdolnej do proporcjonalnego
wzrostu ekonomicznego, oferującej więcej lepszych miejsc pracy oraz większą
spójność społeczną (Strategia Lizbońska 2000 r.). Realizacja tych zamierzeń
odbywać się ma między innymi poprzez tańszy, szybszy i bezpieczny Internet;
inwestowanie w ludzi i umiej ętności oraz pobudzanie wykorzystania Internetu
(plan eEurope 2002).
Jednym z elementów jest budowa rządu on-line, czyli elektronicznego dostępu do
usług publicznych. Plan eEurope 2005 zakładał konieczność posiadania przez Unię
Europejską do 2005 r. nowoczesnych usług publicznych - e-administracji. Z kolei
program „i2010 - Europejskie Społeczeństwo Informacyjne na rzecz wzrostu i
zatrudnienia” ogłoszony 1 czerwca 2005 r. zakłada budowę Planu działania na
rzecz elektronicznej administracji oraz strategicznych wytycznych na temat
usług publicznych opartych na nowych technikach informacyj no-komunikacyjnych.
W podobnym tonie wypowiadają się polskie dokumenty na rzecz budowy
społeczeństwa informacyjnego i e-administarcji. W projekcie „Strategii Rozwoju
Kraju 2007 - 2015” czytamy bowiem, że Polska musi rozwijać gospodarkę opartą na
wiedzy i szerokim wykorzystaniu technologii informacyjnych i komunikacyjnych we
wszystkich dziedzinach, w tym usługach społecznych, dostępnych dla każdego
obywatela. Odbywać się to ma między innymi poprzez poprawę jakości usług
administracji publicznej dzięki wdrażaniu e-adminstracji. Według strategii
elektroniczna administracja będzie systemem o wiele bardziej sprawniejszym,
tańszym i efektywniejszym, umożliwiając tym samym obywatelowi pełny dostęp do
informacji oraz wpływającym na konkurencyjność kraju.
Wyrazem realizacji inicjatywy Unii Europejskiej „i2010 -
Europejskie Społeczeństwo Informacyjne na rzecz wzrostu i zatrudnienia” jest
będący w fazie projektowania polski Plan Informatyzacji Państwa 2007 - 2010
stanowiący instrument planowania i koordynowania informatyzacji działalności
podmiotów publicznych w zakresie realizowanych przez te podmioty zadań. Zakłada
on m.in.. opracowanie i udostępnianie poprzez wskazane podmioty wszystkim
zainteresowanym wspólnych standardów i wymiany danych; wprowadzenie zestawu
metastandardów danych i dokumentów w obrocie administracyjnym oraz lepsze
wykorzystanie infrastruktury technicznej, sieci, zasobów, systemów
operacyjnych, oprogramowania, zasobów ludzkich, w celu usprawnienia zarządzania
i obsługi klienta.
Cyfrowy Urząd, będący modułem portalu internetowego Wrota
Małopolski (www.wrotamalopolski.pl) to
pilotażowa próba udostępnienia procedur urzędowych w Internecie. Od początku
swojego istnienia stanowi wzorcowy przykład wytycznych rozwoju oraz
funkcjonowania elektronicznej administracji. Przyjęte w nim rozwiązania wpisują
się oraz są podstawą realizacji takich projektów jak np. e-PUAP, będącego
składową programu Wrota Polski, który z kolei jest częścią strategii
informatyzacji ePolska. Współpraca podjęta przez Wrota Małopolski oraz e-PUAP
ma na celu wypracowanie standardów elektronicznej administracji.
Cyfrowy Urząd we Wrotach Małopolski spełnia również wymogi
ustawowe związane z informatyzacją działalności podmiotów realizujących
zadania publiczne. Art. 63 § 1 ustawy kodeks postępowania administracyjnego
znowelizowany ustawą o informatyzacji działalności podmiotów realizuj ących
zadania publiczne zakłada możliwość wnoszenia podań (żądania, wyjaśnienia,
odwołania, zażalenia) za pomocą poczty elektronicznej albo za pomocą formularza
umieszczonego na stronie internetowej właściwego organu administracji
publicznej, umożliwiającego wprowadzenie danych do systemu teleinformatycznego
tego organu.
W przypadku realizacji procedury mającej na celu załatwienie
dowolnej sprawy administracyjnej, po wypełnieniu elektronicznego formularza
istnieje możliwość podpisania takiego dokumentu bezpiecznym, kwalifikowanym
podpisem elektronicznym, spełniającym wymogi ustawy o podpisie elektronicznym.
Z kolei według ustawy o dostępie do informacji publicznej „prawo
do informacji” oznacza uprawnienie do uzyskania informacji publicznej, w tym
również przez podmiot jej udzielaj ący w takim zakresie, w jakim jest to
szczególnie istotne dla interesu publicznego oraz uprawnienie dostępu do
dokumentów urzędowych. W Cyfrowym Urzędzie we Wrotach Małopolski stworzona
została możliwość uzyskania informacji o realizowanych procedurach poprzez
udostępnienie ich kart ogólnych opisu oraz kart szczegółowych. Co więcej za
ważną funkcjonalność Cyfrowego Urzędu uważać można wgląd w każdy etap
realizacji sprawy. Każdemu z użytkowników Cyfrowego Urzędu stworzona została
możliwość założenia własnego profilu, gdzie zapisywane są wszystkie informacje
na temat zrealizowanych bądź realizowanych procedur łączenie ze stanem
załatwienia sprawy. Własny profil, dostęp do którego możliwy dopiero po podaniu
odpowiedniego loginu oraz hasła, istotny jest z punktu widzenia ustawy o
świadczeniu usług drogą elektroniczną a w szczególności w kontekście zagadnień
ochrony przed zagrożeniami prywatności.
Wreszcie funkcjonowanie Cyfrowego Urzędu we Wrotach Małopolski
jest zgodne z ustawą o informatyzacji działalności podmiotów realizuj ących
zadania publiczne z dnia 17 lutego 2006 r.
Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, iż Cyfrowy
Urząd we Wrotach Małopolski bezsprzecznie wyraża najnowsze dążenia Polski do
budowy społeczeństwa informacyjnego, wykorzystującego najnowsze techniki-informacyjno
komunikacyjne. Świadczy o tym również wciąż rosnąca liczba odwiedzin na
stronach, która obecnie (dane liczbowe z sierpnia 2006 roku) wynosi ponad 10
tysięcy miesięcznie. Użytkownicy portalu chętnie korzystają z opisów realizacji
interesujących ich spraw, pobieraj ą druki wniosków i realizuj ą sprawy (w
2005 roku zrealizowanych było ponad 150 spraw) dzięki udostępnionym
mechanizmom.
Projekt Cyfrowy Urząd we Wrotach Małopolski cieszy się również
dużym zainteresowaniem podmiotów wyrażających chęć udostępniania swoich
elektronicznych procedur poprzez Internet. Obecnie w 56 urzędach,
współpracujących z Cyfrowym Urzędem istnieje możliwość załatwienia więcej niż
jednej sprawy drogą elektroniczną, a 280 urzędów wykorzystuje co najmniej jedną
procedurę on-line - „sprawdzanie stanu sprawy publicznej”.
Przyszłość Cyfrowego Urzędu we Wrotach Małopolski wiąże
się ze zwiększaniem ilości procedur administracyjnych oraz standaryzacją
usług. Istotna będzie również integracja z innymi systemami ogólnopolskimi.
Założenia jakie powstaną podczas współpracy Wrót Małopolski oraz e-PUAPEM stanowić
będą wytyczne realizacji projektów regionalnych budowy elektronicznej
administracji.
