Liczba mieszkań w gminie

 Mieszkalnictwo. Liczba mieszkań w Gminie Osiek (dane z 2005) to ogółem 2 152 mieszkania, co daje powierzchnię mieszkalną 198 056 m2. Najwięcej obiektów mieszkaniowych znajduje się w posiadaniu osób fizycznych tj. 2 090 mieszkań. Własność gminy stanowi 12 mieszkań o ogólnej powierzchni 591 m2, do zakładów pracy należy 45 mieszkań. Własność innych podmiotów stanowi 5 mieszkań o łącznej powierzchni 425 km2.

Gospodarka odpadami na terenie gminy Osiek

Gospodarka odpadami. Na terenie gminy Osiek nie ma czynnego składowiska odpadów. Uchwałą Rady Gminy z dnia 29 marca 1997 roku ustalono wprowadzenie planowej gospodarki odpadami komunalnymi i od roku 1998 program ten jest realizowany. Gmina Osiek jest współwłaścicielem składowiska odpadów w Kętach i ma udziały w wysokości 9,22%. Obecnie podstawą prawną gospodarki odpadami jest uchwała nr XXVIII/184/2006 Rady Gminy Osiek z dnia 21 czerwca 2006 roku w sprawie regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy Osiek. Istniejący system obejmuje całe teren gminy i jest obowiązkowy dla wszystkich właścicieli nieruchomości na tym terenie, jak również dla firm i instytucji.

Drogi gminne - gmina Osiek

Transport publiczny. Drogi. Wyposażenie gminy w podstawową infrastrukturę techniczną decyduje w dużym stopniu o jakości życia mieszkańców i wpływa na atrakcyjność inwestycyjną gminy. Ogólnie można stwierdzić, że gmina Osiek boryka się z wieloma problemami, jeżeli chodzi o jakość i stopień wyposażenia w podstawową infrastrukturę techniczną.  Przez teren gminy przebiega 5 km dróg wojewódzkich, 30 km dróg powiatowych oraz 35 km dróg gminnych. Ich parametry techniczne jak również stan nawierzchni nie jest zadawalający. Dodatkowym utrudnieniem dla mieszkańców jest przebieg głównych ciągów tranzytowych w kierunku Oświęcimia, Wadowic, Kęt przez centrum gminy, co powoduje dodatkowo niekorzystne oddziaływanie ruchu drogowego na otoczenie. Parametry techniczne i użytkowe większości dróg powiatowych i gminnych nie odpowiadają wymaganym standardom. Wiele odcinków dróg nie posiada dostatecznej nośności – bardzo ważnego parametru technicznego, przy obecnym stałym wzroście przewozu towarów transportem kołowym. Postępująca degradacja dróg wymaga przeprowadzenia prawie na całej sieci dużego zakresu remontów bieżących, poprawy stanu poboczy i odwodnienia. Zarządcami dróg, do których należą obowiązki z zakresu planowania, remontów, przebudowy, budowy i bieżące utrzymania są:

-  drogi wojewódzkie – zarząd województwa,

-  drogi powiatowe – zarząd powiatu,

-  drogi gminne – Gmina Osiek.

Sieć drogową gminy tworzą ogólnodostępne drogi publiczne, które zapewniają dobre połączenia z ośrodkami subregionalnymi – Oświęcimiem, Wadowicami, Kętami, Andrychowem oraz regionalnymi – Krakowem. W skład sieci dróg wchodzą:

1.      drogi wojewódzkie relacji:

-          948 – Oświęcim – Kęty,

-          949 – Jawiszowice – Osiek – Przeciszów,

drogi powiatowe relacji:

-          1814 K – Osiek Górny – Osiek Dolny,

-          1816 K – Osiek – Witkowice – Kęty,

-          1859 K – Osiek – Malec – Nowa Wieś,

-          1862 K – Osiek (Włosień) – Malec,

-          1863 K – Jawiszowice – Bielany – Osiek – Malec,

-          1758 K – Gierałtowice – Osiek,

-          1897 K – Oświęcim – Poręba Wielka – Polanka – Głębowice – Wieprz,

-          1761 K – Graboszyce – Głębowice,

-          1743 K – Andrychów – Nidek – Głębowice,

1.      drogi gminne.

W gminie dość dobrze funkcjonuje sieć komunikacji autobusowej. Gmina ma bezpośrednie połączenia autobusowe z Oświęcimiem oraz Malcem i Kętami. Usługi w zakresie zbiorowego przewozu osób świadczone są przede wszystkim przez przewoźników prywatnych.

Zaopatrzenie w paliwo na terenie Gminy Osiek realizuje stacja zlokalizowana w Kółku Rolniczym w Osieku, która dostarcza rolnikom paliwo do maszyn rolniczych bez konieczności wyjazdu do odległych aglomeracji miejskich. Naprawę i obsługę pojazdów mechanicznych oraz sprzętu rolniczego realizują prywatne warsztaty.

Jednostki i podmioty administracyjne realizujące zadania rozwiązywania problemów społecznych

Polityka społeczna jest realizowana przez liczne podmioty. Podmiotami tymi są instytucje mające różny zasięg przestrzenny, kompetencje i zdolności finansowe. Podmiot należy utożsamiać z instytucją, urzędem czy organizacją społeczną, które mają za zadanie spełnianie konkretnych celów w ramach istniejących norm prawnych. Podmioty te klasyfikowane są według specyficznych cech[1]:

1.      Podmioty o zasięgu ogólnokrajowym: sejm, senat, urząd prezydenta, rząd i jego agendy (ministerstwo i inne organizacje pozarządowe o działalności ogólnokrajowej, centralne urzędy).

2.      Podmioty o zasięgu regionalnym: urzędy wojewódzkie oraz samorządy i organizacje pozarządowe.

Wyżej wymienione podmioty można także sklasyfikować według pełnionej przez nie funkcji:

1.      Podmioty ustalające prawo: sejm, senat, prezydent, rada ministrów, ministrowie.

2.      Podmioty realizujące z racji swoich statutowych obowiązków cele polityki społecznej na trzech wymienionych szczeblach: ministerstwo i ich urzędy oraz wszystkie inne instytucje jak np. urzędy wojewódzkie, powiatowe, gminne, samorządy terytorialne, urzędy pracy, kasy chorych, szpitale, szkoły i uniwersytety.

3.      Podmioty pozarządowe, skupiające różne organizacje: fundacje, związki zawodowe, stowarzyszenia, w tym kościelne, grupy wzajemnego wsparcia, które biorą udział w realizacji celów polityki społecznej.

4.      Zakłady pracy (publiczne i prywatne) zatrudniające pracowników i zapewniające im dochody, przyczyniające się do kształtowania ich warunków bytu i ich rodzin, realizujące niektóre cele polityki społecznej (np. poprzez dokształcanie swoich pracowników, fundusz socjalny).

Efektywność polityki społecznej jest uwarunkowana mnóstwem czynników. By politykę można było nazwać skuteczną, nieodzowna jest odpowiednia ilość podmiotów i ich charakter, a także należyta hierarchia, porządek i zharmonizowanie.

Tabela 2 przedstawia klucz, kategoryzację organizacji i instytucji zaspokajających potrzeby zbiorowe i indywidualne w Polsce, według której można te organizacje i instytucje  klasyfikować.

Wymiar zróżnicowania	Cechy organizacji	Uwagi
własność	rządowe, nierządowe
sfera instytucjonalna	rynek państwo społeczeństwo obywatelskie (społeczność)	Rozróżnienie to wiąże się z poglądami na funkcję państwa i opcjami ideologicznymi.
zakres świadczeń	prowizja partykularna prowizja generalna	Zyski z działania organizacji mogą odnosić i same jednostki i społeczności jako całość. Prowizja indywidualna podlega określonym kryteriom i obejmuje tylko tych, którzy te warunki spełniają. W przypadku społeczności wszyscy mają równy dostęp do określonych dóbr.
zasada przyznawania świadczeń	użyteczność uprawnienia potrzeby	Trzy reguły przyznawania świadczeń są równocześnie zasadami funkcjonowania w ramach trzech stref instytucjonalnych wymienionych wyżej.
zakres zaspokajanych potrzeb	żywność i woda mieszkanie praca środowisko bezpieczeństwo fizyczne bezpieczeństwo ekonomiczne opieka zdrowotna edukacja wsparcie grupowe kontrola urodzin bezpieczne macierzyństwo	Znacząca część organizacji zajmuje się więcej niż jednym rodzajem potrzeb. W Polsce każdą z przedstawionych kategorii potrzeb zajmują się zarówno organizacje państwowe, jak i niepaństwowe mające zróżnicowany zasięg i oferujące różne świadczenia.
źródła finansowania	redystrybucja pionowa redystrybucja pozioma (dobrowolne lub obowiązkowe składki) własna działalność gospodarcza dotacja i datki prywatnych ofiarodawców
stosunek wobec prawa	formalne nieformalne	Brak sformalizowana tyczy się głownie niektórych instytucji społeczeństwa obywatelskiego i indywidualnej dobroczynności. Przykładem takiej nieformalnej instytucji może być pomoc sąsiedzka.
zasięg terytorialny	działania lokalne działania regionalne działania ogólnopaństwowe	Większość organizacji i instytucji prosperujących w ramach społeczeństwa obywatelskiego działa na szczeblu lokalnym. Natomiast przeważająca część organizacji krajowych ma swoje lokalne „końcówki”.
strategia interwencji	retrybucja odstraszanie obezwładnienie resocjalizacja opieka strategie pośrednie

Tabela 2 – źródło: opracowanie na podstawie K. Frieske, P. Poławski,  Opieka i kontrola. Instytucje wobec problemów społecznych, Biblioteka Pracownika Socjalnego, Katowice 1999, s. 72 – 73.

Do podmiotów lokalnej polityki społecznej należą organy samorządu terytorialnego. Mają one funkcje stanowiące i wykonawcze. Zasobami umożliwiającymi rozwiązywanie problemów społecznych określamy instytucje znajdujące się na terenie gminy działające w obszarze polityki społecznej i rozwiązujące dane problemy. Są to zarówno jednostki samorządowe, jak i niepubliczne, na przykład organizacje pozarządowe. Niektóre zadania są przyznawane wyspecjalizowanym instytucjom samorządowym.

---

[1] A. Kurzynowski (red:), Polityka społeczna, Instytut Gospodarstwa Społecznego, Warszawa 2001, s. 16 – 17.

Rozwiązywanie problemów społecznych jako szczególne zadanie samorządu gminnego

Polityka społeczna będąca działalnością państwową i działalnością podmiotów pozapaństwowych jest znana od wieków. Jej źródła sięgają działalności charytatywnej np. kościołów i gmin na rzecz ludzi bezdomnych i ubogich. Bezrobocie i ubóstwo narodziły się bardzo wcześnie w rozwoju społecznym. Ich pojawienie się wiązało się z koniecznością ustaleń prawnych, które regulowałyby zasady pomocy osobom dotkniętym tymi zjawiskami.

Bezrobocie, rosnąca liczba osób niepełnosprawnych, alkoholizm były kolejnymi zjawiskami, które pojawiły się w miarę rozwoju gospodarczego i społecznego. Z czasem pojawił się wymóg zajęcia się tymi zjawiskami przez państwo, jego instytucje i inne podmioty. Zaistniała konieczność zajęcia się przez państwo sprawami oświaty, służby zdrowia, budownictwa mieszkalnego, bowiem pojawiły się nowe potrzeby, będące skutkiem rozwoju. Potrzeby te, ważne były zarówno dla poszczególnych osób i ich rodzin, jak i dla społeczeństwa oraz jego państwa jako podmiotu głównego[1].

W Polsce, w ostatnich latach, nastąpiła znaczna zmiana w funkcjonowaniu polityki społecznej. Zmiana ta polega na decentralizacji jej instytucji i wpisaniu jej zadań w kompetencje różnych szczebli samorządu terytorialnego. Decentralizacja w kierunku jednostek terytorialnych doprowadziła do dekoncentracji kompetencji instytucji polityki społecznej. Każdy ze szczebli ma w tej dziedzinie szczegółowe zadania społeczne do wypełnienia. Wykonuje on je w sposób samodzielny w oparciu o różne regulacje i środki, które są określone w ramach zasad kształtowania przychodów.

Decentralizacja na rzecz samorządowych jednostek terytorialnych ukierunkowana jest na trzy zasadnicze cele, do których zaliczyć należy: cel polityczny, socjalny i efektywnościowy. Cel polityczny łączy się z motywowaniem obywateli do wzrostu zainteresowania i uczestnictwa w podejmowaniu decyzji związanych ze sprawami publicznymi. Efektywnościowa funkcja decentralizacji ma za zadanie sprzyjać tworzeniu warunków lepszego zarządzania sprawami publicznymi. Jeśli szczebel jest niższy to badanie zakresu problemów społecznych jest prostsze, decyzje są z zasady trafniejsze i łatwiej dociera się z interwencją. Społeczne zadanie decentralizacji oznacza, że w warunkach samorządności terytorialnej możliwy jest wzrost uczestnictwa obywateli w hierarchizowaniu spraw społecznych, rośnie również wpływ obywateli na zarządzanie lokalnymi instytucjami społecznymi, natomiast struktury samorządu mogą dać początek rozwojowi samopomocy i obywatelskich inicjatyw[2].

Polityka lokalna jest realizowana przez podmioty lokalne, które mają najlepsze rozpoznanie jeśli chodzi o potrzeby środowiska, osób starszych, rodzin, osób niepełnosprawnych, bezdomnych, cudzoziemców, którzy przebywają na terenie gminy bez prawa stałego pobytu, rynku pracy. Lokalna polityka społeczna odnosi się do środowiska gminnego. To w nim znajduje się bezpośrednie połączenie faktycznych potrzeb i środków, które są przeznaczane na ich zaspokojenie. Między polityką lokalną a globalną pojawiają się bardzo często relacje wyrażone w związkach zachodzących między nimi – pośrednio i bezpośrednio. Pojawiają się tu i elementy kontroli, jak i współdziałania. Elementy te mają swoje źródło w ustawach oraz zasadach funkcjonowania samorządu terytorialnego[3].

Polityka społeczna i jej cele nie mogą być realizowane w satysfakcjonujący sposób tylko przez działania prowadzone przez samo państwo. Konieczna jest współpraca państwa z lokalnymi podmiotami. To właśnie te podmioty z racji swego umiejscowienia i zadań są najbliżej indywidualnych i społecznych potrzeb w środowiskach zamieszkania. Właściwe relacje między konkretnymi szczeblami rodzą szansę dla polityki społecznej. Polityka społeczna, w społeczeństwie demokratycznym, działającym w systemie gospodarki rynkowej, zajmować się będzie i rozwiązywaniem kwestii społecznych i tworzeniem zapór dla ich powstawania.

Podstawową instytucją kierującą rozwojem lokalnym na szczeblu gminy (miejskiej bądź wiejskiej) jest samorząd terytorialny będący zdecentralizowaną formą administracji publicznej. Jego rola jest wynikiem nałożonych na gminę w drodze ustawy zadań publicznych w zakresie kształtowania lokalnego środowiska życia społeczno – gospodarczego, rozwiązywania problemów społecznych[4].

Rozwój lokalny i rozwiązywanie problemów społecznych w gminie powinny być efektem działań podejmowanych przez lokalnych „aktorów” tego procesu. Powinien odbywać się on zgodnie z ich priorytetami, systemem wartości, poglądami. Realizowanie lokalnego rozwoju to przede wszystkim rozpoznanie i zaspokojenie bieżących i przyszłych potrzeb mieszkańców danej wspólnoty. Jest to kształtowanie jak najlepszego środowiska życia i tworzenie najlepszych walorów użytkowych: zamieszkania, pracy, obsługi i środowiska przyrodniczego.

Gminy są zobligowane do zadań planistycznych, programowych i sprawozdawczych. W ramach nich realizują gminną strategię rozwiązywania problemów społecznych ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup poszczególnego ryzyka[5].

Istotnym zadaniem samorządu gminnego jest rozwiązywanie pojawiających się, lokalnych problemów społecznych – to samo. W tej kwestii duże znaczenie ma pomoc społeczna. Pomoc społeczna jest obecnie podstawowym elementem demokratycznego państwa prawa. Pojawia się ona zawsze tam, gdzie pojawiają się potrzeby socjalne. Jej świadczenia nie mogą się ograniczać do pomocy materialnej, lecz muszą też w coraz to większym zakresie obejmować pomoc w formie usług. Tradycyjnym obszarem lokalnej polityki społecznej są działania na rzecz ograniczenia bezrobocia i poprawy sytuacji na lokalnym rynku pracy. Do zainteresowań lokalnej administracji należą również kwestie oświaty. Wśród zadań administracji samorządowej znajduje się także polityka mieszkaniowa.

Wykonywanie zadań pomocy społecznej należy do szczególnych zadań samorządu terytorialnego. Mimo, iż w wielu krajach wzrasta rola państwa oraz administracji publicznej w zakresie wykonywania zadań socjalnych, to jednak nadal duże znaczenia posiada samorząd, szczególnie gminy. Wyjątkiem od tej reguły były państwa socjalistyczne. W nich pomoc społeczna przyporządkowana była funkcjonowaniu administracji państwowej. 

Samorząd terytorialny, który został reaktywowany na poziomie gmin w 1990 r. i poszerzony o samorządowe powiaty i województwa w 1999 r. stał się podstawowym podmiotem polityki społecznej. Administracja rządowa została wyparta z pozycji dotychczasowego lidera[6]. Te reformy ustrojowe doprowadziły więc do przekształcenia roli państwa i częściowej decentralizacji jego zadań. Te przekształcenia spowodowały, iż pomoc społeczna stała się jednym z głównych zadań przypadających do wykonywania gminie.

W oparciu o zasadę pomocniczości - funkcje gminy w obszarze polityki społecznej zostały rozbudowane. W porównaniu z innymi jednostkami samorządowymi, zadania gminy w realizowaniu zadań z zakresu pomocy społecznej są rozległe i różnorodne. Ukierunkowane są one na zaspokojenie podstawowych potrzeb egzystencjonalnych jednostki[7].

---

[1] A. Kurzynowski (red.), Polityka społeczna, Instytut Gospodarstwa Społecznego, Warszawa 2001, s. 9.

[2] M. Boni (red.), Nowe dylematy polityki społecznej, Centrum Analiz Społeczno – Ekonomicznych, Warszawa 2006, s. 49 – 50.

[3] A. Kurzynowski (red.), op. cit., s. 297-298.

[4] Ustawa o samorządzie terytorialnym z dnia 8 marca 1990 roku oraz ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 7 lipca 1994 roku

[5] I. Sierpowska, Ustawa o pomocy społecznej, Wolters Kluwer, Warszawa 2007, s. 94 - 95.

[6] I. Sierpowska, Prawo pomocy społecznej, Kantor Wydawniczy Zakamycze, Kraków 2006, s. 65 –66.

[7] I. Sierpowska, Pomoc społeczna/wprowadzenie - stan prawny na 1 stycznia 2008r, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2006, s. 15.

Główne kierunki polityki przestrzennego zagospodarowania kraju według celów strategii stymulacji rozwoju

Główny mechanizm strategii stymulacji rozwoju tworzą trzy podstawowe kierunki działania. Pierwszy z nich to kształtowanie szczególnie sprzyjających warunków dla przyspieszonego rozwoju największych i najbardziej aktywnych aglomeracji miejsko-przemysłowych, ze strefą ich bezpośrednich wpływów traktowanych jako motory postępu. Drugim kierunkiem jest wspieranie regionów zapóźnionych w rozwoju bądź zagrożonych szczególnym nasileniem konfliktów, zaliczanych do obszarów problemowych. Trzeci kierunek działań odnosi się do pozostałych obszarów kraju (obszary pośrednie). Tutaj działania będą najbardziej zróżnicowane, bowiem wykorzystując specyfikę obszarów oraz walory tkwiące w środowisku przyrodniczym i kulturowym, główne działania powinny zmierzać do wzmocnienia ośrodków regionalnych oraz do podejmowania przedsięwzięć przeciwdziałających regresowi gospodarczemu. Podstawowym warunkiem funkcjonowania takiego mechanizmu rozwoju jest regionalizacja kraju, oparta na podziale na duże województwa.

Zasadniczym przedmiotem strategii stymulacji rozwoju jest sieć osadnicza. W tej strategii pierwszoplanową rolę odgrywają największe aglomeracje. Położenie nacisku na ich rozwój oznacza czasowe zwiększenie dysproporcji regionalnych.

Równocześnie pozwala to jednak na wykorzystanie ich wielofunkcyjności i specjalizacji, opartej na przemysłach wysokiej technologii, do wzrostu konkurencyjności miast w skali międzynarodowej oraz wzmocnienia oddziaływania aglomeracji na pozostałą sieć osadniczą kraju. W efekcie takiego kierunku rozwoju tworzyć się będzie bardziej zhierarchizowany, a równocześnie lepiej zintegrowany system osadniczy. Połączenie regionalizacji z konsolidacją systemu osadniczego pozwala na złagodzenie dysproporcji w skali dużych jednostek wojewódzkich (regionów) i poprawę sytuacji miast małych, przez ich wykorzystanie jako ośrodków pośredniego szczebla administracji samorządowej.

Strategia stymulacji rozwoju wymaga odpowiedniej interpretacji trzech podstawowych kategorii strategicznych. Procesy samoczynne, jako swoistego rodzaju czynniki ograniczające i regulatory, powinny być wykorzystane w realizacji operacyjnych celów strategicznych. Rozkład przestrzenny i czasowy sytuacji konfliktowych określa doraźne priorytety działań oraz relacje zachodzące między poszczególnymi celami w trakcie ich realizacji. Możliwe otwarcia na przyszłość decydują o priorytetach długookresowych zmierzających do harmonizacji działań i uzyskiwania efektów w dalszej perspektywie.

Spośród operacyjnych celów strategicznych pierwsze miejsce zajmuje restrukturyzacja gospodarki, rozumiana jako krótko- i długookresowy proces przekształceń strukturalnych związanych z własnością, stanem zainwestowania i profilem produkcyjnym. Najważniejszym i najpilniejszym zadaniem w realizacji tego celu jest prywatyzacja w różnych jej formach (prywatyzacja powszechna, prywatyzacja kapitałowa, reprywatyzacja), zmieniająca w pożądanym kierunku proporcje między własnością państwową a prywatną. Realizacja tego zadania dotyczy przede wszystkim aglomeracji miejsko-przemysłowych, w których niezbędny jest wzrost elastyczności gospodarowania i wzbogacenie ofert dla inwestorów krajowych i zagranicznych.

Polem skoncentrowanej działalności restrukturyzacyjnej są stare okręgi przemysłowe, o dużym udziale wielkich zakładów państwowych (Górny Śląsk, Dolny Śląsk, Centralny Okręg Przemysłowy, Staropolski Okręg Przemysłowy oraz aglomeracja łódzka). Zmiany własnościowe łączą się tutaj z eliminacją przestarzałych i zdekapitalizowanych zakładów przemysłowych.

Zadaniem o właściwym mu parametrze przestrzennym i czasowym są zmiany strukturalne związane z eksploatacją, przetwórstwem i wyczerpywaniem się zasobów naturalnych, takich jak: węgiel kamienny (Górny Śląsk, Dolny Śląsk), węgiel brunatny (Turów, Konin i Bełchatów), miedź (Legnicko-Głogowski Okręg Miedziowy), siarka (Tarnobrzeskie Zagłębie Siarkowe) i inne, mniejsze zasoby surowcowe (np. ruda ołowiu - Olkusz, sól kamienna - Kłodawa, Inowrocław, białe zagłębie cementowe - kieleckie, chełmskie, opolskie).

Szczególnie ważnym zadaniem, w obecnej sytuacji Polski, jest restrukturyzacja rolnictwa, która sprowadza się do: prywatyzacji wielkich własności państwowych (PGR-ów rozmieszczonych głównie w północnej i zachodniej Polsce), stopniowej eliminacji drobnych, nieproduktywnych gospodarstw wiejskich (Polska południowa i wschodnia), wprowadzenia funkcji komplementarnych na obszary wiejskie, głównie tam, gdzie produkcja rolnicza nie odgrywa decydującej roli (chronione obszary środowiska przyrodniczego wraz z ich otulinami, a szczególnie Zielone Płuca Polski i południowy pas pogórza Sudetów, Podkarpacia i Bieszczad).

Drugim celem strategii stymulacji rozwoju jest tworzenie społeczeństwa obywatelskiego, traktowanego jako zasadniczy czynnik rozwoju, kształtujący właściwe relacje zachodzące między organizacją społeczeństwa a gospodarką wolnorynkową. Pierwszym zadaniem, warunkującym wszelki postęp w tej dziedzinie, jest przełamanie bierności społecznej i odejście od postaw roszczeniowych w kierunku rozbudzenia aktywności grupowej i indywidualnej. Realizacja tego zadania musi się odbywać przez upodmiotowienie społeczeństwa, w różnej formie. Przestrzenie - nasilenie działań powinno mieć miejsce przede wszystkim na obszarach koncentracji grup zawodowych związanych z wielkimi państwowymi przedsiębiorstwami produkcji przemysłowej (południe kraju, zagłębia surowcowe, stare okręgi przemysłowe) i rolniczej (północ i zachód kraju). Lokalnie, szczególnie trudna sytuacja w tym zakresie występuje w miejscowościach zdominowanych przez jeden, duży zakład przemysłowy.

Równolegle z realizacją poprzedniego zadania niezbędne jest pobudzanie przedsiębiorczości ogółu społeczeństwa poprzez tworzenie szczególnie korzystnych warunków (prawnych, organizacyjnych i finansowych) dla powstawania małych i średnich przedsiębiorstw produkcyjnych i usługowych oraz dla tworzenia większych rodzinnych gospodarstw wiejskich. Działania te dotyczą całej sieci osadniczej, choć ich formy będą zróżnicowane, a natężenie wprost proporcjonalne do koncentracji zainwestowania i ludności.

Stymulować należy rozwój samoorganizacji i samopomocy społeczności lokalnych dla wywołania reakcji na potrzebę zaspokajania własnych potrzeb, wykorzystując w tym celu specyfikę i tradycję danego obszaru. Koncentracja działań w tym zakresie dotyczyć powinna szczególnie miast średnich i małych oraz obszarów wiejskich, gdzie znaczną część występujących problemów można rozwiązać w ramach własnych możliwości.

Tworzenie społeczeństwa obywatelskiego jest warunkowane zwiększeniem samorządności na poziomie lokalnym i ponadlokalnym, tak aby wszystkie problemy związane z obsługą ludności stały się domeną władz samorządowych. Tempo realizacji tego zamierzenia, obejmującego cały kraj, będzie bardzo zróżnicowane, zależy bowiem od mentalności, tradycji i poczucia tożsamości. Najlepsza sytuacja w tym zakresie występuje w Wielkopolsce, na Pomorzu Nadwiślańskim, Górnym Śląsku, Ziemi Krakowskiej oraz w Małopolsce Wschodniej. Na pozostałych obszarach czynnik ten oddziałuje w sposób niedostateczny, głównie wobec braku ciągłości tradycji lub na skutek ponownego zasiedlenia (ziemie zachodnie). Zakres interwencji państwa powinien uwzględniać zdolności samoorganizacyjne społeczeństwa. Należałoby pozostawić większą samodzielność działania regionom cechującym się dojrzałością do względnej autonomii (Wielkopolska, Pomorze Nadwiślańskie, Górny Śląsk, Ziemia Krakowska i Małopolska Wschodnia), wspierać tworzenie nowej tożsamości (na ziemiach zachodnich), wzmacniać samodzielność w regionach północno-wschodnich (Warmia i Mazury, Podlasie, Ziemia Lubelska) oraz przeciwstawić się depresji społecznej powstałej w Polsce centralnej (Mazowsze i Ziemia Łęczycko-Sieradzka).

Trzecim celem strategii rozwoju, od którego zależy właściwe zasilanie finansowe podejmowanych przedsięwzięć pobudzających rozwój, jest wzmocnienie infrastruktury ekonomicznej. Najważniejszym zadaniem w tym zakresie jest stworzenie odpowiednio sprawnie funkcjonującego systemu bankowego, pozwalającego na szybki przepływ kapitału i wyczulonego na wahania koniunktury. Niezbędne jest usprawnienie przepływu informacji gospodarczych, dysponujących odpowiednią gamą ofert lokalizacyjnych umożliwiających podejmowanie szybkich i trafnych decyzji inwestycyjnych oraz zorganizowanie sieci marketingowej składającej się z ośrodków informacji, promocji i targów, powiązanych z odpowiednimi instytucjami w skali europejskiej. Równolegle należy stymulować rozwój samorządności gospodarczej w formie stowarzyszeń producentów (giełdy, izby rzemieślnicze, agencje, zrzeszenia) skupiających w swoich szeregach najbardziej przedsiębiorcze elity społeczeństwa.

Zadania w zakresie tworzenia infrastruktury ekonomicznej są ściśle ze sobą sprzężone. Przestrzennie następuje ich koncentracja w kilku aglomeracjach miejsko-przemysłowych (szczególnie o specjalistycznych funkcjach międzynarodowych), charakteryzujących się największą dynamiką procesów dostosowawczych, silnie oddziałujących na otaczające je obszary (Warszawa, Poznań, Gdańsk, Kraków, Szczecin, Wrocław).

Celem komplementarnym do poprzedniego jest tworzenie warunków sprzyjających postępowi naukowo-technicznemu, polegającemu głównie na symbiozie nauki z produkcją, traktując wiedzę i innowacyjność jako główny czynnik postępu. Pod tym względem potencjalnie najlepsza sytuacja występuje w aglomeracjach dysponujących silnymi ośrodkami naukowo-badawczymi (wyższe uczelnie, instytuty naukowo-badawcze) oraz znacznym, choć zróżnicowanym potencjałem produkcyjnym. Predystynowane są do tego przede wszystkim następujące ośrodki z profilem produkcyjnym ukierunkowanym gównie na przemysł: Warszawa - informatyka, elektroniczno-maszynowy, Łódź - tekstylno-chemiczny, Kraków - metalurgiczny, Katowice - górniczy, metalurgiczny, Lublin i Olsztyn - rolniczy, biotechnologie, Gdańsk i Szczecin - morski i stoczniowy, Wrocław - elektroniczny. Warunkiem powstawania ośrodków wysokiej technologii jest odpowiednia gotowość zainteresowanych stron oraz pojawienie się inicjatora, którym może być rząd, władza lokalna, wyższe uczelnie, grupa przemysłowców lub banków. Działalność na rzecz powiązania nauki z produkcją może przybrać różne formy, takie jak: inkubatory przedsiębiorczości, parki naukowo-badawcze, technopole lub specjalne strefy ekonomiczne.

Warunkiem tworzenia ośrodków zaawansowanej technologii i postępu naukowego, w coraz większym stopniu staje się odpowiednio wysoki ogólny poziom życia oraz zadowalający stan środowiska przyrodniczego. Obiektywnie najlepsze warunki powstawania tych nowych form społeczeństwa postindustrialnego posiadają duże aglomeracje. Nie należy jednak wykluczać tworzenia ośrodków postępu w miastach średniej wielkości, o prężnych władzach lokalnych i światłym społeczeństwie, a zwłaszcza tych, w których są wyższe uczelnie.

Celem o specjalnym znaczeniu, zarówno w wymiarze krajowym, jak i międzynarodowym, spełniającym funkcje integrujące jest podniesienie sprawności funkcjonowania infrastruktury technicznej. Pierwsze miejsce zajmuje tutaj komunikacja drogowa, współdziałająca z szybkimi połączeniami komunikacji szynowej i lotniczej. Czynnikiem wiodącym w usprawnieniu połączeń jest sieć autostrad, których sukcesywna budowa stwarza preferencje dla określonych ośrodków miejsko-przemysłowych. Najbardziej dynamicznie rozwijać się będą obszary związane z węzłami komunikacyjnymi oraz pasma położone wzdłuż głównych szlaków. Ich przebieg jest jednoznacznie zdeterminowany aktualną strukturą sieci osadniczej i rozmieszczeniem potencjału gospodarczego. Preferencyjne warunki w pierwszej kolejności wystąpią wzdłuż dwóch korytarzy wschód-zachód, tj. pierwszej łączącej Berlin, przez Warszawę, z Moskwą i drugiej, łączącej Drezno, przez Wrocław, Kraków i Rzeszów, z Kijowem.

O integracji Polski z Europą i światem w coraz większym stopniu decydować będzie rozwój infrastruktury informatycznej o najwyższym standardzie. Poziom stosowanych rozwiązań wyznacza tu ogólny postęp technologiczny. Elementami systemu informatycznego stają się nowoczesne autostrady informacyjne i ośrodki przetwarzania. Rozwój infrastruktury informatycznej ma dwa wymiary: międzynarodowy, składający się z kompatybilnych centrów, i powszechny, oparty na coraz bardziej nowoczesnym komputerze osobistym. Najsilniejsze centra tego rodzaju powinny powstać w trzech kluczowych ośrodkach kraju, tj. w Warszawie - stolica, w Poznaniu - promocja eksportu, w Krakowie - promocja kultury.

Strategiczne znaczenie dla rozwoju kraju we wszystkich skalach mają systemy energetyczne związane z układami międzynarodowymi i źródłami zasilania leżącymi często poza granicami państwa. W wymiarze przestrzennym należy wyróżnić źródła wytwarzania i linie przesyłowe, których lokalizacja i przebieg mają wpływ na układy przestrzenne. W przypadku elektroenergetyki sprawą ciągle otwartą jest przejście w przyszłości na energetykę jądrową i lepsze wykorzystanie rodzimych zasobów gazu.

Autonomicznym elementem infrastruktury, o wymiarze czasowym i przestrzennym, jest gospodarka wodna. Zagadnienie to, charakteryzujące się ograniczeniami brzegowymi i długotrwałymi konsekwencjami podejmowanych przedsięwzięć, musi być rozwiązywane kompleksowo, we wszystkich skalach, z uwzględnieniem przestrzennie zróżnicowanych zadań, które dotyczą: podniesienia jakości wód (budowa oczyszczalni i wprowadzanie nowych technologii), zwiększenia zasobów wód powierzchniowych (retencjonowanie wody w skali regionalnej i lokalnej), oszczędnego gospodarowania ograniczonymi zasobami wód podziemnych oraz racjonalizacji zużycia wody (powszechne stosowanie jednostkowych pomiarów zużycia wody i stosowanie w przemyśle układów zamkniętych). Realizacja zadań w zakresie gospodarki wodnej musi uwzględniać porozumienia międzynarodowe i usprawnienie działań w ramach rejonów gospodarki wodnej. Stosunki wodne mają wyraźny i trwały wpływ na zróżnicowane możliwości rozwoju poszczególnych elementów systemu osadniczego. Wyróżnić można: obszary o znacznych zasobach wodnych (dolna Wisła, tereny podgórskie i pojezierza), obszary wymagające nowych wielkich inwestycji (przerzuty wody - Górny Śląsk, Kraków) oraz obszary i miejscowości trwale dotknięte deficytem wody (Wielkopolska, Kujawy, woj. lubelskie).

Inną grupę stanowią zadania przeciwdziałające negatywnym skutkom transformacji systemowej. Kluczowe miejsce w realizacji zajmuje tu opanowanie bezrobocia strukturalnego, które staje się trwałym elementem aktualnie funkcjonującego systemu gospodarczego. Problem ten szczególnie ostro występuje na obszarach północnych (woj. koszalińskie, słupskie, elbląskie, olsztyńskie i suwalskie oraz w woj. wałbrzyskie i łódzkie). Zjawisko bezrobocia ma wymiar regionalny (ponadwojewódzki) i w tej skali należy poszukać konstruktywnych rozwiązań. Należą do nich między innymi: przekwalifikowywanie pracowników, rozwój drobnej wytwórczości i usług, uruchamianie robót publicznych, zmiany systemów organizacji produkcji oraz usprawnianie pomocy społecznej dla najbardziej potrzebujących.

Z okresem transformacji wiąże się reforma edukacji i służby zdrowia, polegająca na wprowadzaniu skomercjalizowanych form obsługi ludności. Wprowadzane zmiany powinny uwzględniać zróżnicowaną ich dostępność i coraz bardziej polaryzujące się możliwości finansowe społeczeństwa. Specjalnego potraktowania wymaga szczególnie zapóźnione w Polsce szkolnictwo wyższe, którego rozwój powinien w stosunkowo krótkim czasie zwiększyć liczbę osób z wyższym wykształceniem, co ma decydujący wpływ na postęp we wszystkich dziedzinach życia. W efekcie, przeciwdziałanie negatywnym skutkom zmian systemowych powinno prowadzić do łagodzenia napięć i zmniejszenia polaryzacji społecznej. Zagadnienie to ma powszechny charakter i odnosi się do wszystkich jednostek sieci osadniczej, odpowiednio do ich wielkości i położenia.

Przeciwdziałanie skutkom transformacji systemowej łączy się z ogólnym celem poprawy codziennych warunków życia, na które składają się: zamieszkanie, funkcjonowanie infrastruktury lokalnej, warunki sanitarne, bezpieczeństwo publiczne i wypoczynek. Działania dotyczą całej sieci osadniczej, ale zarówno zakres zadań, jak i sposoby ich realizacji muszą być zróżnicowane w zależności od skali jednostek osadniczych i ich specyfiki. Realizacja tego celu jest w zasadzie domeną skali lokalnej. Dla zabezpieczenia minimalnych standardów niezbędne są jednak ogólne regulacje w skali krajowej i regionalnej.

Zmiany w gospodarce mieszkaniowej i wprowadzenie zróżnicowanych form budownictwa powinny przyczynić się do lepszego zaspokojenia potrzeb i zwiększenia mobilności ludności poszukującej odpowiadających jej miejsc pracy. Poprawa sprawności funkcjonowania infrastruktury technicznej wpłynie na redukcję zapotrzebowania na wszystkie media zasilania (woda, elektryczność, gaz), a poprawa warunków sanitarnych, a więc oczyszczanie miasta, unieszkodliwianie odpadów i podniesienie estetyki, zmniejszy presję na środowisko przyrodnicze. Podniesienie bezpieczeństwa publicznego może pośrednio przyczynić się do poprawy efektywności gospodarki, podobnie jak stworzenie lepszych warunków do wypoczynku. W poprawie stanu środowiska zurbanizowanego można dopatrywać się ważnego czynnika łagodzenia konfliktów i napięć społecznych. Jest to czynnik stymulujący ogólny rozwój całej sieci osadniczej, a szczególnie aglomeracji miejskich.

Włączeniu zasad ekorozwoju w strategię stymulacji służą działania zmierzające do zharmonizowania ze środowiskiem przyrodniczym pożądanego rozwoju społecznego i gospodarczego. Realizacja tego celu polega przede wszystkim na potraktowaniu wymagań ekologicznych jako regulatora i wyznacznika podejmowanych zamierzeń i działań gospodarczych, czemu służą: ustawowo wprowadzony system ocen oddziaływania na środowisko oraz zadania w zakresie likwidacji źródeł zagrożeń, stosowania technologii proekologicznej, podnoszenia świadomości ekologicznej władz i społeczeństwa. Z działaniami w sferze gospodarczej korespondować powinno stopniowe tworzenie ogólnokrajowego systemu obszarów chronionych, na który składają się: parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu. Kluczowymi elementami tego systemu są kompleksy przyrodnicze wchodzące w skład Zielonych Płuc Polski oraz pas gór i obszarów podgórskich Polski południowej. Oddziaływanie systemu obszarów chronionych ma wymiar ogólnokrajowy i międzynarodowy. Koegzystencja środowiska przyrodniczego ze sferą gospodarczą wyznacza relacje zachodzące między środowiskiem przyrodniczym (rozumianym jako organiczna całość) a strukturami sieci osadniczej. Na te relacje pozytywnie wpływają cechy policentrycznego układu sieci osadniczej.

Stabilizatorem w strategii stymulacji rozwoju jest utrzymanie ciągłości kulturowej. Cel ten może być realizowany poprzez zachowanie dziedzictwa historycznego w sferze materialnej i duchowej, co oznacza ochronę zabytków i kultywowanie tradycji narodowych, a także rozwój współczesnych instytucji, organizacji i działalności kulturotwórczej. Czołową pozycję zajmują obiekty wpisane na listę UNESCO: Kraków, Warszawa, Wieliczka, Oświęcim, Zamość i Puszcza Białowieska. Poza ochroną tych obiektów, zachowanie ciągłości kulturowej ma wymiar przede wszystkim regionalny i jest uzależnione od zróżnicowanego przestrzennie potencjału kulturowego, dysponującego różną klasą zespołów zabytkowych, rezerwatów i parków kulturowych oraz stref ochrony krajobrazu kulturowego. Największym potencjałem w tym zakresie dysponują: Ziemia Krakowska, Dolny Śląsk i Wielkopolska oraz Warmia i Mazury, najuboższe tereny, to Polska centrala i wschodnia. Jednym z ważnych sposobów popularyzacji, a przez to i ochrony dziedzictwa materialnego powinna stać się turystyka krajoznawcza i kongresowa. Jest to źródło zasilani finansowego. Realizacji tego zadania powinien towarzyszyć rozwój działalności towarzystw, ośrodków i zespołów kultywujących tradycje poszczególnych regionów kraju.

Przedstawione główne kierunki działania w zakresie polityki przestrzennej pełnią różne funkcje w mechanizmie strategii stymulacji rozwoju, zapewniając jej spójność. Ogólne ramy działania tworzy restrukturyzacja gospodarki i budowa społeczeństwa obywatelskiego. Funkcje zasilające pełni infrastruktura ekonomiczna oraz różne formy postępu naukowo-technicznego. Sprawna infrastruktura techniczna oraz gospodarka wodna mają przyczynić się przede wszystkim do przestrzennej integracji działań.

Funkcjami zabezpieczającymi są: przeciwdziałanie negatywnym skutkom transformacji systemowej oraz poprawa codziennych warunków życia. Za stabilizator rozwoju uznano zharmonizowanie rozwoju gospodarczego ze środowiskiem przyrodniczym i utrzymanie ciągłości kulturowej.
Dalsza konkretyzacja strategii polega na odniesieniu tak określanych kierunków działania do układu podmiotowego, ujęcia przestrzennego i podziału terytorialnego kraju.

Polityka przestrzenna państwa

Cztery hipotetyczne ujęcia polityki przestrzennej państwa:

1. hipoteza kontynuacji koncepcji umiarkowanej policentrycznej koncentracji podejmuje próbę odpowiedzi na pytanie: czy i na ile koncepcja polityki przestrzennej państwa, której istotą był paradygmat umiarkowanej, policentrycznej koncentracji może być kontynuowana w warunkach wynikających z polskiej transformacji ustrojowej i nowych jakościowo uwarunkowań 
2. hipoteza polaryzacji strategia rozwoju a polityka regionalna Polski przedstawia założenia i przewidywane skutki polityki regionalnej Polski, nastawionej na uzyskanie możliwie szybkiego wzrostu gospodarczego kraju w okresie 10 lat (do roku 2005) przy jednoczesnym zapewnieniu podstaw do rozwoju w przyszłości. Prezentowany scenariusz określony jako rynkowo-liberalny wynika z obiektywnych uwarunkowań.
3. hipoteza ekorozwoju w warunkach polskiej transformacji systemowej nawiązuje do głównych uwarunkowań wynikających z procesu transformacji polskiej gospodarki na przełomie XX i XXI wieku, rozwija założenia programu ekorozwojowego, wskazuje na konieczność kształtowania rozwoju ekologicznie uwarunkowanego jako niczym nie zastępowalnego warunku realizacji strategicznych celów
4. hipoteza rozwoju zrównoważonego w polityce przestrzennej państwa podejmuje próbę sformułowania paradygmatu kształtowania polityki przestrzennej państwa z uwzględnieniem zarówno kryteriów efektywnościowych jak i społecznych aspiracji do sprawiedliwości i równości szans dla każdego. Jest to otwarta koncepcja zrównoważenia rozwoju i przestrzennego zagospodarowania kraju w warunkach funkcjonowania społecznej gospodarki rynkowej w zdecentralizowanym państwie demokratycznym, integrującym się dynamicznie z Europą. Całe opracowanie (tomy I i II) ma charakter autorski. Każdy rozdział i każda hipoteza jest firmowana przez innego autora i cechuje się odmiennym punktem widzenia oraz różną strukturą problemową. We wprowadzeniu stwierdza się, że przedstawione w raporcie hipotezy nie upoważniają do wyboru jednej z nich jako podstawy sformułowania założeń koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju, tworzą zaś konstrukcję intelektualną, która może stanowić ich ważną przesłankę oraz uwarunkowują selektywnie dalszy proces prac studialnych nad polską przestrzenią państwa 

W ostatnich 10 latach były prowadzone rozległe studia w : Komitecie Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, Instytucie Geografii i Zagospodarowania Przestrzennego PAN oraz Europejskim Instytucie Rozwoju Regionalnego i Lokalnego Uniwersytetu Warszawskiego odnoszące się do polityki przestrzennej.

Podzielić je można na prace dotyczące: diagnozy stanu, podstaw i zasad polityki przestrzennej, regionalizacji i podziału terytorialnego kraju oraz metodologii opracowywania polityki przestrzennej. Koncepcja studiów diagnostycznych nad gospodarką przestrzenną Polski powstała w 1981 r. (KPZK PAN). Wstępne wyniki badań oraz prognozę opublikowano w 1983 r., a raport końcowy w 1987 r. Problemy polityki przestrzennej w ujęciu ogólnym i problemowym (konflikty polskiej przestrzeni oraz procesy urbanizacji) przedstawiono w 1982 r. w KPZK, a zasady polityki przestrzennej w 1989 r. W międzyczasie podjęto próbę określenia instrumentów polityki przestrzennej (1986) oraz założeń planu przestrzennego zagospodarowania kraju do roku 2000 (1987). Od roku 1989 datują się opracowania związane z transformacją systemową, dotyczące: współczesnych problemów gospodarki przestrzennej Polski (UW), gospodarki przestrzennej w procesie przejścia do systemu rynkowego (KPZK), restrukturyzacji regionów jako problemu współpracy europejskiej (UW), oraz polityki regionalnej w procesie transformacji ustrojowej Polski (KPZK). Studiom nad polityką przestrzenną towarzyszyły prace nad regionalizacją kraju i podziałem administracyjnym. Poglądy i opinie w tej mierze przedstawiono w biuletynach KPZK z 1984 i 1986 r., a pierwsze kompleksowe koncepcje pojawiły się w roku 1991 (KPZK), podbudowane analizą doświadczeń zachodnioeuropejskich (UW, KPZK). Prace nad metodą dotyczyły zapisu scenariuszowego, diagnozy i prognoz (1988, UW) oraz zmiany paradygmatu gospodarki przestrzennej (1991, KPZK).

W formułowaniu polityki przestrzennej ważną rolę odgrywają doświadczenia państw Europy Zachodniej o ukształtowanym ustroju demokratycznym i rozwiniętej gospodarce rynkowej. Za wzorcowe ujęcie polityki przestrzennej państwa można uznać IV Raport planowania przestrzennego Holandii, zatytułowany Na drodze do 2015. Składa się on z pięciu rozdziałów. Raport otwiera wstęp określający zawartość dokumentu. Część merytoryczna zawiera opis zmian społecznych i ich wpływ na planowanie, z podziałem na cztery bloki tematyczne: internacjonalizacja gospodarcza; rolnictwo, przyroda i rekreacja; środowisko i mobilność; dobrobyt, ludność i urbanizacja.

Trzon opracowania stanowi rozdział 3, poświęcony głównym kierunkom polityki, na który składają się:

• zadania planowania przestrzennego, do których zaliczono: pomoc w wykorzystaniu szans oraz określenie standardów i parametrów; koordynację strumienia inwestycji i działalności administracji (preferencja rynku i jakości życia);
• codzienne środowisko życia jako zasadniczy kierunek działania odnoszący się do: terenów zurbanizowanych; mobilności i dostępności komunikacyjnej; surowców, energii i odpadów oraz modeli kształtowania terenów
• przestrzenny scenariusz rozwoju kraju, z wyraźnym nastawieniem na kontekst międzynarodowy, uwzględniający: główne porty i osie transportu, węzły miejskie, obszary wodne oraz potencjał regionów; całość ujęta obszarowo, z wyróżnieniem: kierunków polityki ekologicznej i strategii rozwoju obszarów wiejskich;
• konsekwencje polityki dla użytkowania terenów w regionach; 
• polityka wyróżnionych obszarów.

W raporcie holenderskim dominuje selektywne ujęcie problemowe, z eksponowaniem zagadnień jakości życia i kontekstu międzynarodowego. Adresowanie ustaleń do układów przestrzennych ma wyraźnie ogólny charakter. Problemy ujmowane są dynamicznie. Wychodząc od stanu istniejącego, eksponuje się trendy i konsekwencje obserwowanych procesów w bliższym i dalszym okresie. Zidentyfikowane problemy usiłuje się rozwiązać poprzez wszechstronne działania, wykorzystując różne formy współpracy. Proponowane zmiany idą w kierunku racjonalizacji i intensyfikacji wykorzystania stanu posiadania oraz specjalizacji układów przestrzennych. Różnice regionalne traktuje się jako główny motor rozwoju.